⭕️ نماز استیجاری چیست ؟
? نماز استیجاری یک اصطلاح فقهی است که در احکام ما به‌کار رفته است. اما قبل از آشنایی با این اصطلاح فقهی، دانستن یک نکته لازم و ضروری است: هیچ‌کس نمی‌تواند نماز قضای دیگری را که در حال حیات است به‌جا آورد، هرچند او از خواندن نماز قضا عاجز باشد.
خب، پس نماز استیجاری به چه دردی می‌خورد؟ در حقیقت این نماز بعد از مردن فرد مانعی ندارد و شخص مکلف تا زنده است باید نمازهای واجبش را خودش، به هر نحو که می‌تواند انجام دهد و نماز نایب چه با اجرت و چه بدون اجرت برای او کافی نیست.
اما در زمینه نماز استیجاری بد نیست بدانید که در این نماز، ذکر خصوصیات میت لازم نیست و رعایت ترتیب فقط بین نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشا شرط است.
هرگاه در عقد اجاره، کیفیت خاصی بر اجیر شرط نشده باشد (مثلا نگفته باشند نماز را باید در مسجد یا فلان ساعت بخواند) و کیفیت خاصی هم برای نماز در عهد مشخص نشده باشد، بر اجیر لازم است که نماز را با مستحباتی که انجام آن متعارف است بخواند ولی واجب نیست که برای هر نمازی مثلا اذان بگوید؛ به‌عنوان مثال، بر پسر بزرگ‌تر واجب است که نمازهایی که از پدر و مادرش فوت شده و از روی طغیان و نافرمانی نبوده، بعد از مرگ آنها به‌جا آورد بلکه اگر از روی طغیان و نافرمانی هم ترک کرده باشد بنابر احتیاط مستحب باید همینطور عمل کند.
? حالا بر پسر بزرگ‌تر واجب است که نمازهای پدر و مادرش را به هر صورتی که امکان دارد قضا کند که یکی از راه‌ها، استفاده از همین نماز استیجاری است.
در ادامه احکام نماز استیجاری بنا بر فتاوای حضرت امام خامنه ای را می خوانیم
اجوبه الاستفتائات
س 709: من قادر بر خواندن نماز نیستم، آیا جایز است که شخصی به نیابت از من نماز بخواند؟ آیا فرقی بین اینکه نائب طلب اجرت کند و یا طلب اجرت نکند، وجود دارد؟
ج: شخص مکلف تا زنده است باید نمازهای واجبش را خودش، به هر نحو که می‌تواند، انجام دهد و نماز نائب چه با اجرت و چه بدون اجرت برای او مجزی نیست.
س 710: کسی که نماز استیجاری می‌خواند:
1 ـ آیا گفتن اذان و اقامه و سلام‌های سه گانه و تسبیحات اربعه به‌طور کامل بر او واجب است؟
2 ـ اگر یک روز مثلاً نماز ظهر و عصر را بخواند و در روز بعد نمازهای پنجگانه را به‌طور کامل به جا آورد، آیا رعایت ترتیب لازم است؟
3 ـ آیا در نماز استیجاری، ذکر خصوصیات میّت شرط است یا خیر؟
ج: ذکر خصوصیات میت لازم نیست، و رعایت ترتیب فقط بین نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشا شرط است، و هرگاه در عقد اجاره کیفیت خاصی بر اجیر شرط نشده باشد و کیفیت معهودی که اطلاق عقد اجاره به آن انصراف پیدا کند، هم وجود نداشته باشد، بر اجیر لازم است که نماز را با مستحباتی که انجام آن متعارف است بخواند، ولی واجب نیست که برای هر نمازی اذان بگوید.
استفتائات جدید
س: خواستم ببینم آیا در نماز استیجاری اکتفا به واجبات کافی است یا خیر؟
ج) اگر شرط نکرده باشد که چگونه بجا آورد، باید مستحبّاتی را که معمولاً افراد عادی بجا می‌آورند بجا بیاورد.
س: اگر کسی چند روز نماز یا روزه استیجاری گرفته باشد اما اسم منوب‌عنه را فراموش کرده و امکان پرسیدن اسم او هم نباشد، وظیفه‌اش در این باره چیست؟
ج) در فرض مذکور ذکر اسم منوب‌عنه لازم نیست بلکه همین مقدار که اشاره به شخص خاصی شود، کفایت می‌کند.
س: بنده از طرف وصی میت اجیر نشدم. بلکه شخصی اجیر- با اذن یا بدون اذن- به علت کمبود وقت، مقداری از نماز استیجاری خود را با مقداری پول به بنده داد ، آیا این‌گونه اجارهٔ نماز صحیح است یا خیر؟ اگر صحیح نیست تکلیف نمازهایی که خوانده شده چیست؟
ج) شما نسبت به آن تکلیفی ندارید.
س: شخصی نماز استیجاری گرفته بوده و بنده برای کمک به ایشان تبرعاً مقداری از آن نماز را به عهده گرفتم. اولاً نمی‌دانم که آن شخص اذن این کار را داشته یا نه، دوماً نتوانستم سر مدت تعیین شده نماز را بخوانم و هنوز مقداری از نماز باقی مانده است. آیا بنده باید بقیه نمازها را خودم بخوانم یا به ایشان برگردانم؟ تکلیف آن مقدار را که نخوانده‌ام چیست؟
ج) اگر اجیر مجاز به اجاره غیر هم بوده، نمازهایی را که خوانده‌اید، صحیح است و نسبت به بقیه موضوع را به اطلاع اجیر برسانید.
س: پدر اینجانب شش سال نماز استیجاری گرفته بود که خود آن مرحوم یکسال آن را خوانده ولی پنج سال دیگر باقی مانده است. به واسطه ناآگاهی از مسأله، چهار سال آن را بدون اجازه ورثهٔ کسی که نماز از او قضا شده، خوانده‌ایم و یک سال دیگر باقی است. اولاً تکلیف ما در مورد آن چهار سالی که بدون اجازه ورثه خوانده‌ایم چیست؟ و ثانیاً برای خواندن یک سال باقی مانده، آیا باید از ورثه آن مرحوم اجازه بگیریم ؟
ج) اگر اجاره مشروط به مباشرت پدرتان بوده است، نسبت به مقدار باقی مانده اجاره باطل می‌شود و تابع رضایت و اجازهٔ صاحبان مبلغ مذکور می‌باشد.
س: بنده به دلیل مشکلات زیاد مالی که داشتم از دفتر حضرت امام خمینی (قدس سره) نماز و روزه گرفتم. ولی بعداً نتوانستم در سر قرار، آن را تمام کنم و حال پولی ندارم که پس بدهم. وظیفه‌ام چیست؟ بعد از وقت می‌توانم انجام دهم؟ با آن پول سجاده و لباس خریده‌ام آیا نمازم با آنها درست است یا خیر؟
ج) اگر برای شما به منظور انجام نماز و روزه وقتی معین کرده‌اند در این صورت انجام آن بعد از گذشت مدت صحیح نیست مگر با اجازه شخصی که شما را اجیر کرده است و اگر بدون اجازه انجام دهید مستحّق اجرت نمی‌باشید.
س: اگر شخصی به اجرت دویست هزار تومان، اجیر شود تا یک سال نماز بخواند؛
الف: آیا آن شخص می‌تواند نماز را به کسی دیگر بدهد تا تبرعاً بخواند ولی خودش آن مبلغ را بردارد؟
ب: آیا شخص می‌تواند همه نمازها را به کسی دیگر بدهد و در مقابل سی‌هزار تومان اجرت به او بپردازد و صد و هفتاد هزار تومان برای خود بردارد؟
مرحوم حضرت امام (ره) در تحریرالوسیله [القول فی صلاة الاستیجار مسأله 9] می‌فرمایند: «لو تقبّل العمل من دون أن یؤاجر نفسه له یجوز أن یستأجر غیره له لکن حینئذٍ لا یجوز أن یستأجره بأقلّ من الأجرة المجعولة له علی الأحوط، الا اذا أتی ببعض العمل و إن قلّ».
آیا این «إن قلّ» شامل «تلاش برای یافتن اجیر دیگری» می‌شود؟ لطفاً توضیح دهید.
ج1و2) اگر اجیر شده است نمی‌تواند بدون اذن اجیر کننده، کسی دیگری را اجیر کند و عبارت «بعض العمل و إن قلّ» شامل تلاش برای یافتن اجیر دیگر نمی‌شود.
منبع khamenei.ir