بنیانا :: BONYANA

ما همیشه تحت نظر خداوند متعال و امام عصر(أرواحنا له الفداء) هستیم. از کودکی در گوش ما اینگونه زمزمه می کردند که، اگر کار بدی مرتکب شوی، فرشته ای بر روی دست چپ شما نشسته است و آن کار بد را یادداشت می نماید، و اگر کار خوبی انجام دهی فرشته ای نیز بر روی دست راست شما نشسته و ناظر به اعمال شما است و عمل صالحی که انجام داده ای را یادداشت نموده و به خداوند متعال و امام عصر(أرواحنا له الفداء) عرضه می کنند.
یعنی حتی فرشته ها هم ناظر اعمال بندگان خدا می باشند، بندگانی که خلیفة الله هستند و بر فرشته ها واجب شد که بر این بندگان منتخب، سجده کنند.

«حالا ببینید که تحت مراقبت هستید. نامه اعمال ما می رود پیش امام زمان (علیه السلام) هفته ای دو دفعه (به حسب روایت).
من می ترسم ما که ادعای این را داریم که تبع این بزرگوار هستیم، شیعه این بزرگوار هستیم، اگر نامه اعمال را ببیند و می بیند تحت مراقبت خداست نعوذبالله شرمنده بشود. نکند که خدای نخواسته از من و شما و سایر دوستان امام زمان (علیه السلام) یک وقت چیزی صادر بشود، که موجب افسردگی امام زمان (علیه السلام) باشد. مراقبت کنید از خودتان، پاسداری کنید از خودتان…»(1)

مقام امام

امام کسی است که همه ی خصوصیات پیامبر را دارد، به جز آنکه به امام، وحی به معنای مصطلح آن نمی رسد، بلکه امام آنچه را که به پیامبر وحی شده است، به مردم می رساند و برایشان شرح می دهد.

بر همین اساس امام هم، مانند پیامبر وظیفه رهبری امت را بر عهده دارد. از این رو برای وصول به سعادت، اطاعت از امام در همه ی موارد واجب است. اطاعت از امام به منزله ی اطاعت از انسان کاملی است که به مقصد نهایی رسیده است و بازگشته تا مردم را نیز به سوی مقصد نهایی و سعادت حقیقی رهنمون سازد.

در زمان غیبت امام معصوم(علیه‌السلام) وظیفه مردم آن است که به طریقی عمل نمایند، که خود امام فرمان داده است. به همین منظور در دوران غیبت صغری، نواب اربعه به فرمان خود امام معصوم(علیه السلام) واسطه ی میان مردم و امام بوده اند. در دوران غیبت کبری، نوابی میان امام و مردم وجود ندارند.

 

پس برای اطاعت از امام در دوران غیبت کبری کافی است فرمان خود امام معصوم(علیه السلام) اطاعت شود و آن همان حدیث مشهور حضرت حجت(عج الله فرجه) است، که در هنگام وقوع حوادث جدید، به رواة حدیث اهل بیت باید رجوع نمود.

مصداق راویان حدیث اهل بیت، در مجتهد و فقیه جامع الشرایط است، که با تسلط بر روایت های معصومین(علیهم السلام) و نیز تفاسیر قرآنی به اخذ حکم الهی می پردازد. از این رو در زمان غیبت امام معصوم(عج الله فرجه) اطاعت از ولی فقیه جامع الشرایط همان اطاعت از امام معصوم(عج الله فرجه) است.

 

عرضه نامه اعمال انسان ها بر امام

بر اساس روایات معتبر، تمام امور بندگان بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) و امام معصوم(علیه السلام) و حجت الهی نازل می شود و از آن رو که هم اکنون حجت زنده، امام عصر(عج الله فرجه) است تقدیر امور به ایشان عرضه می شود.

بر اساس منابع دینی، انبیاء و امامان معصوم از اعمال بندگان دیگر مطلع می شوند؛ این جزء عقاید شیعه است و خاستگاه قرآنی دارد. در روایات متعدد در این باره سخن گفته شده است. امام صادق(علیه السلام) فرمود:« روز پنجشنبه اعمال مردم به رسول خدا و ائمه عرضه می شود»(2)

دیدگاه نائب امام درباره نامه اعمال

امام خمینی(ره) در مورد عرضه اعمال به حضرت حجت(عج الله فرجه) می‌فرماید:

در روایات آمده است، پرونده اعمال ما در هر عصری به امام زمان(علیه السلام) آن عصر ارائه می‌شود. كه به تبع اعمال ما در این عصر به محضر امام زمان(عج الله فرجه) عرضه می‌شود و حضرت از اعمال ما با خبر می‌شوند. امام خمینی(ره) در این زمینه فرمایشاتی داشته‌اند كه در اینجا ذكر می‌كنیم.

تمام ذرات کارهای ما، تحت نظر خدای تبارک و تعالی است و نامه‏ اعمال ما به حسب روایات، به امام وقت عرضه می‏شود. امام زمان(علیه السلام) مراقب ما هستند.(3)

توجه داشته باشید که در کارهایتان جوری نباشد که وقتی بر امام زمان (علیه السلام) عرضه شد، خدای نخواسته، آزرده بشوند و پیش ملائکة الله یک قدری سرافکنده بشوند که، اینها شیعه‏های من هستند. اینها دوستان من هستند و بر خلاف مقاصد خدا عمل کردند. رئیس یک قوم اگر قومش خلاف بکند، آن رئیس منفعل می‏شود.(4) طوری باشد که نامه‏ها وقتی عرضه می‏شود، ایشان را متأثر نکند.(5)

قبل از این ‏که این نامه‏ اعمال ما به پیشگاه خدا و قبل از آن به پیشگاه امام زمان(علیه السلام) برسد، خودمان باید نظر کنیم به این نامه‏ اعمال‏مان.(6)

وقتی نامه‏های ما را بردند پیش امام زمان علیه السلام(در روایات است که هر هفته می‏برند، هفته‏ای دو دفعه.) وقتی که می‏برند، اعمال ما جوری باشد که نمایش از این بدهد که ما تابعیم. ما آن طور نیست که خودسر بخواهیم یک کاری را انجام بدهیم.(7)

 

من خوف دارم که کاری بکنیم، که امام زمان(علیه السلام) پیش خدا شرمنده بشود. اینها شیعه‏ تو هستند این کار را می‏کنند! نکند یک وقت ‏خدای نخواسته، یک کاری از ماها صادر بشود که وقتی نوشته برود، نوشته‏های ملائکة ‏اللهی که مراقب ما هستند، رقیب هستند، هر انسانی، رقیب دارد و مراقبت می‏شود.

ذره‏هایی که بر قلب‏های شما می‏گذرد، رقیب دارد. چشم ما رقیب دارد. گوش ما رقیب دارد. زبان ما رقیب دارد. قلب ما رقیب دارد. کسانی که مراقبت می‏کنند اینها را، نکند که خدای نخواسته از من و شما و سایر دوستان امام زمان(علیه السلام) یک وقت، چیزی صادر بشود که موجب افسردگی امام زمان علیه السلام باشد. مراقبت کنید از خودتان، پاسداری کنید از خودتان.(8)

نتیجه سخن

دلنوشته ما به آقایمان، سرورمان، مولایمان این است که بگوییم، هر روزه در فکر صالح کردن اعمال خود می باشیم اما آقاجان به دلیل غلبه شیطان بر ما، نیازی داریم.

برای اینکه خاطر شما را افسرده نکنیم و برای اینکه اعمال گذشته مان را اصلاح نماییم به شما، عنایت خاصه شما، و گوشه چشمی شما نیازمندیم. اصلاً آقاجان مگر نمی گویند که امام با اذن خداوند متعال، می تواند بر نفوس خلائق مسلط گردد؟ ما خود از شما می خواهیم که لجام نفسمان را به هر کجا که می خواهید بکشید و ببرید. بدانید ما به شیعه بودن خود و تابع امر امامت بودن، افتخار می کنیم. و امید است که مشمول عنایات ویژه شما قرار گیریم. آمین.

پی نوشت:

1. صحیفه نور، جلد7، صفحه267.
2. بحارالانوار، جلد23، صفحه 345.
3. همان، جلد 18، صفحه 17و 18.
4. همان، جلد 12، صفحه 128.
5. همان، جلد 12، صفحه224.
6. همان، جلد1، صفحه 33.
7. همان، جلد8، صفحه 149.
8. همان، جلد7، صفحه267.

سمیرا باقری

دیروز تو مترو نشسته بودم دیدم همه آدم هایی که اونجان چهره های محزون و گرفته ای دارند! با خودم گفتم چه اتفاق تلخی برای ما انسان ها افتاده که این طوری سرد و بی انگیزه شدیم.
اون وقت بود که یاد پدر بزرگ خودم افتادم که با وجود اینکه الحمدلله 80 سالشونه همیشه شاد و با انگیزه زندگی می کنند، شاید یکی از علت هایی که ما این طوری سرد شدیم فاصلمون از اهل بیت و همه سفارش هاشونه که درباره این دنیا بهمون کردن! بیاین باهم یه مرور روی سخنان امام شیعیان بندازیم بعد منصفانه با خودمون مرور کنیم که آیا این تفکرات همراهمون هست؟!

 

مقاومت در برابر سختی ها و رنج ها

حضرت علی علیه السلام می فرماید:

«چشم از سختی خار و خاشاک و رنج ها فرو بند تا همواره خشنود باشی.»

علاوه بر صبر و پرهیزکاری، نهج البلاغه به طور کلی کنار آمدن و سازگاری با مسائل را توصیه می کند.
فردی که سر سختی بالایی دارد و مشکلات را چالش و فرصتی برای رشد می داند و نه تهدید، می تواند در برابر سختی ها و مشکلات مقاومت کند و به بهترین نحو با آنها مقابله کند و در نتیجه، کمتر دچار حزن و اندوه می شود.

به اعتقاد آرجایل (2001) میزان خشنودی ذهنی فرد به شیوه تفکر او درباره مسائل بستگی دارد و علاوه بر این خشنودی تحت تأثیر حالت های هیجانی آنی قرار می گیرد؛
وقتی انسان مجبور می شود با موقعیت ها سازگار شده و به شیوه متفاوتی به رویدادها نگاه کند، خشنودی او افزایش می یابد. طبق نظر تایلور و براون (1988) اعتقاد به این که وقایع تصادفی نیستند و پس از وقایع منفی نیز امکان رشد شخصی وجود دارد، می تواند به وقایع معنی بدهد.

بسیاری افراد از جمله بعضی از معلولان در بررسی خشنودی از زندگی درحد 70 درصد از حد اکثر قرار می گیرند.

بنابراین، غیر از عوامل عینی مسائل دیگری نیز آشکارا در میزان خشنودی دخالت دارند. در واقع این یافته ها با سازگاری این افراد رابطه دارد؛ آنها از اشکال متنوع راهبردهای مقابله ای استفاده کرده زندگی خود را به شکل متفاوتی ارائه داده و یا به شیوه متفاوتی به مسائل می نگرند(آرجایل، 2001).

حضرت علی علیه السلام در عین توصیه به کوچک انگاشتن سختی ها و مصائب و پرهیز از بزرگ نمایی آن، گروهی از مردم را توصیف می کند (پرهیزگاران) که بر عکس اهل دنیا که مرگ بدن ها را بزرگ می شمارند، مرگ دل های زندگان را بزرگتر می داند.
به عبارت دیگر، افراد به یک رویداد واکنش یکسان نشان نمی دهند و برخی از آنها نگاه ژرف تری به مسائل دارند و چیزهایی را مصیبت می دانند که دیگران نمی دانند.

 این همان تنگه ای است که مصیبت را به بینش و بصیرت نزدیک می کند. حضرت علی علیه السلام خطاب به شعث می گوید:

 

«ای شعث! پسرت تو را شاد می کرد و برای تو گرفتاری و آزمایش بود و مرگ او تو را اندوهگین کرد درحالی که برای تو پاداش و رحمت است ».

رضایت دادن به قضای الهی

حضرت علی علیه السلام می فرماید:

«کسی که از دنیا اندوهناک باشد، از قضای الهی خشمناک است…».

از این سخن حضرت علی علیه السلام چنین برمی آید که هر کسی که به قضای الهی تن در می دهد و از آن شاکی نیست، از غم و اندوه دنیا به دور است. دلیل این امر نیز روشن است، چون کسی که به قضای الهی رضایت می دهد معتقد است که هر چه برای او پیش می آید، اراده و خواست خداوند در آن دخیل است و حکمتی در آن نهفته است و در نهایت به خیر و صلاح اوست، بنابراین هر مسأله و اتفاقی هر قدر هم که به ظاهر ناگوار باشد، او را پریشان نمی سازد.

 

جایگاه واقعی شادی ها و انگیزه

حضرت علی علیه السلام در نامه ای به ابن عباس (فرماندار مصر) فرمودند: (نامه 22)

«همانا انسان گاهی خشنود می شود به چیزی كه هرگز از دستش نمی رود و ناراحت می شود برای از دست دادن چیزی كه هرگز به آن نخواهد رسید.

ابن عباس خوشحالی تو از چیزی باشد كه در آخرت برای تو مفید است و اندوه تو برای از دست دادن چیزی از آخرت باشد: آنچه از دنیا به دست می آوری تو را خشنود نسازد. آنچه در دنیا از دست می دهی زاری كنان تأسف مخور و همت خویش را به دنیای پس از مرگ وامگذار.

(در نامة 66) «همانا انسان از به دست آوردن چیزی خوشحال می شود كه هرگز آن را از دست نخواهد داد و برای چیزی اندوهناك و غمگین است كه هرگز به دست نخواهد آورد.

پس بهترین چیز نزد تو در دنیا رسیدن به لذت ها، یا انتقام گرفتن نباشد، بلكه هدف تو خاموش كردن باطل یا زنده كردن حق باشد. تنها به توشه ای كه از پیش فرستاده ای خوشحال باش و بر آنچه به جای می گذاری حسرت مخور. (صص 177-176)

 

یاد مرگ

حضرت علی علیه السلام می فرماید:

«آن کس که فراوان به یاد مرگ باشد در دنیا به اندک چیزی خشنود است.»

یاد مرگ باعث می شود که انسان به موقت و زودگذر بودن زندگی دنیا توجه داشته باشد و بنابراین حسرت آنچه را ندارد نخورد و از آرزوها و خواسته های بزرگ بپرهیزد و قدر نعمت هایی را که دارد بداند؛
یاد مرگ همچنین باعث می شود که فرد مشکلات و سختی ها را بزرگ نمایی نکند و بنابراین در برابر آنها قدرت تحمل بالایی داشته باشد.

این عوامل موجب می شود که فرد کمتر دغدغه خاطر مسائل زندگی دنیا را داشته و در مقایسه با کسی که کمتر به یاد مرگ می افتد، خشنود تر باشد. به نظر آرجایل (2000) اعتقاد به زندگی پس از مرگ برای سلامت روانی مفید است، بخصوص در مورد کسانی که سالخورده و بیمارند یا در معرض جنگ قرار دارند.

باید خاطر نشان ساخت که بسیاری از روش های فوق الذکر ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و به عبارتی لازم و ملزوم یکدیگرند، برای مثال، توجه به پاداش های اخروی تلخ کامی های دنیا و یا یاد مرگ، مقاومت در برابر سختی ها و رنج ها را تسهیل می نماید، توجه به فنا پذیری و دگرگونی حالات دنیا، به عشق نورزیدن به دنیای حرام و دل کندن از آن کمک می کند و…

 پرهیزکاری و اطمینان به وعده های الهی

حضرت علی علیه السلام در نامه خود به محمد ابن ابی بکر می فرماید:

«پرهیزکاران در بهترین خانه های دنیا سکونت کردند و بهترین خوراکی های دنیا را خوردند و همان لذت هایی را چشیدند که دنیا داران چشیده بودند… لذت پارسایی در ترک حرام دنیا را چشیدند و یقین داشتند که روز قیامت از همسایگان خدایند، جایگاهی که هر چه درخواست کنند داده می شود و هر گونه لذتی در اختیارشان قرار دارد.»

پرداختن به حرام دنیا گر چه ممکن است خوشی آنی و لذت کاذبی ایجاد کند، اما از آن جا که با فطرت و طبیعت انسان ناسازگار است، در کوتاه مدت یا دراز مدت بر روح و جسم انسان و بر زندگی فردی و اجتماعی او اثرات نامطلوب و گاه جبران ناپذیری باقی می گذارد و غم و اندوه و حسرت به دنبال دارد.

 

بنابراین کسی که از کارهای حرام اجتناب می کند، دچار این غم و اندوه و حسرت نمی شود و در عین حال از لذت های حلال و آن چه دارد بیشتر و بهتر بهره مند می شود. علاوه بر این اطمینان به وعده های الهی در مورد پاداش های اخروی پرهیزکاری و تجسم این پاداش ها، موجب شادی فرد پرهیزکار می شود.

فرآوری: فاطمه زین الدینی(+)