در بخش های قبلی عکس هایی از انقلاب اسلامی ایران در سال 57 دیدیم . عکس های ثبت شده گواهی تاریخی برای درک هیجان و شور مردم برای نابودی صدها سال حکومت شاه های فاسد است . برای دسترسی به بخش اول اینجا و بخش دوم عکس ها اینجا کلیک کنید

***

آخرین پایگاه حکومت پهلوی که دولت متزلزل بختیار بر آن تکیه می‌کرد، ارتش بود. اگرچه برخی بیم کودتای ارتش را داشتند اما امام خمینی(ره) در سخنان خود ارتش را از ملت می‌دانستند و به ارتشیان متذکر بودند که هدف ایشان استقلال ارتش از کشورهای بیگانه است.(9)

با وجود همه تلاشهای سران ارتش در یکپارچه نگه داشتن آن، در 19 بهمن گروهی از پرسنل نیروی هوایی در مدرسه رفاه به دیدار امام رفته و به ایشان سلام نظامی دادند و با انجام رژه و خواندن سرود، با امام و مردم انقلابی اعلام همبستگی کردند.(10)

این اقدام همافران در حقیقت انعکاسی از خواست اغلب پرسنل ارتش بود که باعث تضعیف شدید روحیه سران ارتش و وفاداران سلطنت گشت، تا جایی که ارتشبد قره باغی به عنوان بالاترین مقام ارتش، عکس کیهان از حضور همافران در مدرسه رفاه را ساختگی خواند.

در حالی که خود می‌دانست عکس واقعی است و نشان دهنده حقیقتی انکارناپذیر بود. البته پیش از این، همافران در شهرهای مختلف در پایگاه‌های نیروی هوایی اقدام به تظاهرات و اعتصاب کرده بودند و فرماندهان نیروی هوایی نیز مبادرت به بازداشت و تحت‌نظر گرفتن نیروهای انقلابی کردند.(11)

ساکنان شرق تهران در حدود ساعت 9 شب بیستم بهمن ماه صدای تیراندازی‌های مکرری شنیده بودند. منشأ این تیراندازی‌ها پادگان دوشان تپه بود. زمانی که در پادگان فیلم ورود امام خمینی(ره) از طریق تلویزیون پخش شد همافرها و افراد نیروی هوایی با دیدن تصویر امام صلوات فرستاده بودند.

این امر که بر افراد گارد شاهنشاهی مستقر در پادگان گران آمده بود باعث بحث بین دو گروه و درگیری و تیراندازی شد. پس از این، مردم ساکن مناطق اطراف پادگان که با صدای تیراندازی به خیابان آمده بودند از ساعت ده شب در اطراف پادگان اجتماع کردند و با فریاد الله‌اکبر و شعارهایی به نفع پرسنل نیروی هوایی از آنان حمایت و پشتیبانی کردند.(12)

انقلابیون به دلیل نگرانی از حمله مجدد گارد به همافران، درباره پراکنده شدن از دفتر امام خمینی(ره) کسب تکلیف کردند و ایشان توصیه به عدم پراکندگی کرده بودند. بنابراین مردم با دادن شعار در کنار خوابگاه نیروی هوایی و آتش زدن لاستیک‌های فرسوده برای گرما به تجمع خود ادامه دادند.

در ساعت 3:30 نیمه شب مأموران حکومت نظامی با خودروهای نظامی و در حالی که از دور با شلیک رگبار مسلسل‌ها به طرف هوا درصدد ترساندن مردم بودند، به اجتماع مردم حمله کردند. در این هنگام مردم به کوچه‌های اطراف پناه بردند، اما مأموران توانستند 152 نفر را دستگیر و به محل استقرار حکومت نظامی در کلانتری تهران نو منتقل کنند.(13)

در صبح بیست و یکم بهمن ماه، پرسنل نیروی هوایی در ازای کارت پایان خدمت، اسلحه در اختیار مردم قرار دادند. با مسلح شدن مردم جنگ خیابانی در تهران آغاز شد. شروع درگیری‌ها از مناطق شرق تهران و خیابان‌های فرح‌آباد، میدان ژاله و تهران نو بود.

اگرچه از حدود ساعت 9:30 صبح 21 بهمن تا حوالی ظهر نبرد شدیدی میان نیروهای گارد و پرسنل نیروی هوایی درگرفت، با حمایت مردم از نیروی هوایی و سنگربندی خیابانهای اطراف، به گفته ناظران در ساعت 12 ظهر نیروهای گارد عقب نشستند و پادگان دوشان تپه و مناطق اطراف تحت اختیار نیروی هوایی درآمد.(14)

آماری که روزنامه اطلاعات از شهیدان درگیری شرق تهران تا ظهر 21 بهمن منتشر کرده بود، بالغ بر 63 شهید در دو بیمارستان بوعلی و جرجانی بود که این آمار با گزارش ستاد فرماندهی بزرگ ارتشتاران حکومت پهلوی مطابقت داشت.(15)

پس از آن، مردم مسلح شده به کلانتری‌ها یورش بردند. ساعت 4:30 بعدازظهر کلانتری تهران نو پس از چندین ساعت درگیری به تصرف مردم درآمد(16) و پس ازآن کلانتری‌های دیگر یا خود تسلیم انقلابیون می‌شدند یا اگر مقاومتی می‌کردند بعد از درگیری مجبور به تسلیم می‌شدند.

از مراکزی که در مقابل موج انقلاب به شدت مقاومت کردند، نیروهای پادگان عشرت‌آباد بودند. پادگان عشرت‌آباد مقر واحدهای نیروی زمینی و گارد شهربانی بود.

علاوه بر این نیروها، گارد جاویدان نیز به کمک آنان شتافته بود تا با قدرت تمام در مقابل انقلابیون دوام بیاورند. فعالیت نظامیان در حفظ پادگان عشرت‌آباد به حدی بود که در مقطعی برخی نیروهای انقلاب درباره امکان تصرف پادگان عشرت‌آباد دچار تردید شدند، اما پایمردی مردم و بیش از 5 ساعت تیراندازی بی‌وقفه سبب شد تا مردم موفق به رخنه در پادگان شوند و در نهایت این پادگان مانند دیگر پادگان‌های تهران به تصرف انقلابیون درآمد.(17)

صنایع تسلیحات ارتش نیز از دیگر نقاط مهمی بود که توسط مردم تصرف شد. این محل از نیمه شب 21 بهمن مورد حمله قرار گرفت و تلاش قره‌باغی برای ارسال کمک جهت حفاظت از مسلسل سازی به جایی نرسید(18) و در صبح 22 بهمن 1357 مردم با ایجاد حفره‌هایی در دیوار شرقی مسلسل سازی توانستند به داخل رفته و با ضبط تانک‌های مستقر در آن، تمام تسلیحات سازی را به تسخیر درآوردند. روزنامه‌های آن زمان از جنگیدن دوش به دوش پیرمردان و جوانان در این نقطه خبر دادند.(19)

در واقع اکثر خیابان‌ها و محله‌های تهران از بعدازظهر21 بهمن در پی لغو حکومت نظامی توسط امام خمینی(ره)، سنگربندی شده و انقلابیون با جدیت سعی در از پای درآوردن باقیمانده حکومت داشتند.

مردم علاوه بر حمله به کلانتری‌ها، پادگان‌ها، مراکز ساواک، زندان‌های اوین، قصر و کمیته مشترک و… سعی در کنترل مراکز دولتی داشتند. ساختمان مجلس، کاخ نخست‌وزیری، ساختمان وزارتخانه‌های مختلف و… نیز به تصرف مردم انقلابی درآمدند. در شهرستان‌ها نیز مردم اقدام به تصرف و تخلیه کلانتری‌ها، مراکز ساواک، زندان‌ها و دیگر اماکن دولتی کرده بودند.(20)

سران ارتش با مشاهده وضعیت آشفته نیروهای مختلف و همچنین پیوستن شمار زیادی از بدنه ارتش به مردم در بیست و دوم بهمن، در شورای عالی نیروهای مسلح به اتفاق آرا رأی به بی‌طرفی ارتش دادند و به همه نیروها دستور دادند تا به دو پادگان سلطنت‌آباد و لویزان که در نزدیکی کاخ نیاوران بودند، بازگردند.(21)

به این ترتیب برخی مراکز مانند ساختمان رادیو و تلویزیون بدون هیچ زد و خوردی به تصرف انقلابیون درآمد و در ساعت 6 بعدازظهر روز 22 بهمن ماه 1357 بود که از رادیو صدای انقلاب اسلامی ایران به گوش مردم رسید.

***