یکی از حقوق مسلّم کودک بر والدین، انتخاب نام نیک و شایسته برای اوست.

اهمیت این موضوع به قدری است که در متون اسلامی، فصل جداگانه‌ای به نام «باب الاسماء والکنی؛ باب اسمها و کینه‌ها» و «باب نامگذاری» وجود دارد. در واقع پدر و مادر باید قبل از تولد برای فرزند خود نام زیبایی انتخاب کنند که در طول زندگی، سبب عقده و شرمندگی نشود؛ بلکه از مظاهر تجلی شخصیت وی باشد. 

پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) می فرمایند : حق فرزند بر پدرش سه چیز است : ۱- نام نیکو برای او انتخاب شود ۲- به او نوشتن بیاموزد ۳- هنگامی که بالغ شد او را همسر دهد.  مکارم اخلاق صفحه ۲۲۰ 

پیامبر (ص) فرمودند : فرزندان خود را به نام پیامبران نامگذاری کنید ، و نیکوترین نامها عبدالله و عبدالرحمن است.  مکارم اخلاق صفحه ۲۲

***

انتخاب اسم فرزند ، از روی قرآن کریم براساس یک پژوهش قرآنی و برای نخستین بار انجام شد. برای نخستین بار و طی یک تحقیق قرآنی، اسامی پسران و دختران از لابه لای آیات روحبخش قرآن کریم جمع آوری شد.

 

حسن خسروی یک مدرس دانشگاه که بیش از ۲۵ سال است به آموزش علوم قرآنی در سطوح مختلف اشتغال دارد می گوید: از آنجایی که بعد از تولد هر نوزاد معمولاً پس از اطلاع از صحت و سلامتی و پسر یا دختر بودن آن، موضوع انتخاب اسم اهمیت که بعضاً پاره ای مشکلات و اختلاف سلیقه ها را نیز در پی دارد،و والدین از خود می پرسند ” چه اسمی برای فرزند انتخاب شود بهتر است ” .

بر آن شدم تا کاری کنیم که خانواده ها راهنمایی بشوند و با مراجعه به قرآن کریم که بالاترین راهنما و چراغ هدایت ما انسان هاست، نام فرزند خود را از روی آن انتخاب کنند.

 

حسن خسروی در ادامه می‌گوید: در این تحقیق قرآنی سعی شد تا اسامی رایج پرکاربرد و مقبول عامه که بیش از ۱۲۰ اسم می‌باشد استخراج و به همراه آدرس آن گردآوری و تنظیم شود، تا انشاءالله خانواده های محترم و جامعه قرآن دوست ما بتوانند با تمسک و انس با قرآن بیش از پیش از مفاهیم و مطالب انسان ساز آن بهره مند شوند.

اتفاقاً در حین انجام تحقیق دریافتیم که چه اسامی زیبا و پرمحتوایی در میان اسامی دختران و پسران در قرآن می توان یافت که واقعاً می تواند مبنا و ملاک خوب و افتخارآمیزی برای انتخاب اسم فرزندانمان باشد؛

چرا که از جمله حقوق فرزند بر والدین آن است که نام نیک برای او انتخاب کنند و چه منبع و مأخذی بهتر از قرآن که نام فرزند خود را متبرک با اسامی قرآنی نماییم. باشد که همه ما مشمول شفاعت قرآن و عترت قرار گیریم.

 

اسامی قرآنی برای دختر و پسر که از آیات قرآن کریم استخراج شده است در ادامه مطلب نوشته شده است ( در هر سطر ، ابتدا اسم نوشته شده و در ادامه نام سوره و آیه ای که اسم در آن ذکر شده و در انتهای سطر معنی اسم نوشته شده است ) 

* اسامی قرآنی پسران :

رحمان حمد یک بخشنانده ـ رحمتگر

رحیم حمد یک مهربان ـ بسثیار رحم کننده

مالک حمد ۴ صاحب ـ دارنده

فتح‌الله بقره ۷۶ گشایش الهی ـ فتح و گشودن خداوند

محرم بقره ۸۵ حرام شده ـ نام اولین ماه قمری ـ تحریم شده

رسول بقره ۸۷ فرستاده ـ کسی که رسالتی را بر عهده دارد

جبرییل بقره ۹۸ نام فرشته مقرب الهی و امین وحی بر پیامبر اکرم (ص)

سلیمان بقره ۱۰۲ نام یکی از پیامبران الهی

 

احد بقره ۱۰۲ یکی از صفات خداوند به معنی یگانه ـ واحد ـ تک

قدیر بقره ۱۰۶ بسیار قدرتمند ـ قادر

ولی بقره ۱۰۷ صاحب ـ سرور ـ سرپرست ـ مولا

نصیر بقره ۱۰۷ یاورـ یاری دهنده

محسن بقره ۱۱۲ نیک ـ نیکو ـ نیککار

ابراهیم بقره ۱۲۵ نام یکی از پیامبران الوالعزم الهی که خانه خدا را بنا کرد

 

اسماعیل بقره ۱۲۵ نام پسر حضرت ابراهیم که مادرش هاجر می‌باشد

یعقوب بقره ۱۳۲ نام یکی از پیامبران الهی و پدر حضرت یوسف (ع)

اسحاق بقره ‌۱۳۳ نام یکی از پیامبران الهی

رووف بقره ۱۴۳ بسار دلسوز، کسی که رأفت دارد

حجت بقره ۱۵۰ دلیل ـ برهان

شاکر بقره ۱۵۸ شکرگزار

غفور بقره ۱۷۳ آمرزنده، آمرزشگر

 

رمضان بقره ۱۸۵ نام یکی از ماه‌های قمری ـ ماه روزه و نزول قرآن

عباد بقره ۱۸۶ بندگان ـ جمع عبد

عزت بقره ۲۰۶ بزرگی ـ عزت ـ عزیز بودن

نعمت بقره ۲۱۱ بخشش

اکبر بقره ۲۱۷ بزرگتر ـ بزرگ‌ترین

رحمت‌الله بقره ۲۱۸ رحمت الهی، لطف خدا

داوود بقره ۲۵۱ نام یکی از پیامبران الهی

علی بقره ۲۵۵ بلند مرتبه ـ والا

 

عظیم بقره ۲۵۵ بزرگ با عظمت

تراب بقره ۲۶۴ خاک

حمید بقره ۲۶۷ ستایش کننده، ستوده

حکمت آل عمران ۲۶۹ حکمت (دانش و آگاهی)

وهاب آل عمران ۱۵ بسیار بخشنده

رضوان آل عمران ۱۵ خشنودی، رضایت

حسن آل عمران ۳۷ نیکو ـ نیکویی

زکریا آل عمران ۳۷ نام یکی از پیامبران الهی

محراب آل عمران ۳۷ محل عبادت و سجده‌گاه

نبی آل عمران ۶۸ صاحب خبر ـ پیامبر

 

نعمت‌الله‌آل عمران ۱۰۳ نعمت خدا، خدادادی، خداداده

محمد آل عمران ۱۴۴ نام آخرین پیامبر الهی ـ پسندیده ، ستایش شده

ایوب نساء ۱۶۳ نام یکی از پیامبران الهی ـ صبر ایوب شهرت دارد

یونس نساء ۱۶۴ نام یکی از پیامبران الهی که مدتی در دهان ماهی بود

برهان نساء ۱۷۴ دلیل ـ علت

بشیر مائده ۱۹ بشارت دهنده ـ کسی که خبر شادی بدهد

قادر انعام ۳۷ توانا

یوسف انعام ۸۴ نام یکی از پیامبران الهی و فرزند حضرت یعقوب(ع)

الیاس انعام ۸۵ نام یکی از پیامبران الهی

صالح اعراف ۷۳ نام پیامبر قوم ثمود

 

ماشاءالله اعراف ۱۸۸ آنچه خدا بخواهد ـ خواست خدا

ایمان توبه (برائت) ۲۳ ایمان

نورالله توبه (برائئت) ۳۲ نورالهی ـ نور خدا

شفیع یونس ۳ شفاعت کننده

ضیاء یونس ۵ نور، روشنی، روشنایی

اصغر یونس ۶۱ کوچک‌تر، کوچک‌ترین

مجید هود ۷۳ بزرگوار، تمجید شده

رشید هود ۷۸ صاحب عقل و خرد، رشد یافته ـ بالغ

سعید هود ۱۰۵ خوشبخت، سعادتمند

 

عطاء هود ۱۰۸ بخشش، موهبت

غلام یوسف ۱۹ پسر، نوکر

شاهد یوسف ۲۶ گواه، ناظر، شاهد

امین یوسف ۵۴ کسی که امانت را رعایت می‌کند

روح‌الله یونس ۸۷ روح خدا، لقب حضرت عیسی (ع)

جبار ابراهیم ۱۵ صاحب قدرت و زور، سختگیر

شهاب حجر ۱۸ نام سنگ‌های آسمانی

جمال نحل ۶ زیبایی

 

سبحان اسراء ۱ منزه، پاک، پاکیزه

شکور اسراء ۳ بسیار شکرگزار

منصور اسراء ۳۳ پیروز

خلیل اسراء ۷۳ دوست، صفت، حضرت ابراهیم (ع)

محمود اسراء ۷۹ ستایش شده ـ ستوده

فردوس کهف ۱۰۷ بهشت

عبدالله مریم ۳۰ بنده خدا

صادق مریم ۵۴ راستگو، درستکار

طه طه ۱ نامی برای پیامبر اکرم (ص) از حروف مقطعه قرآن

 

غفار طه ۸۲ آمرزنده، بخشنده

مصباح نور ۳۵ چراغ

هادی فرقان ۳۱ هدایت کننده

فواد قصص ۱۰ دل ـ قلب

صباح صافات ۱۷۷ صبحگاه

یدالله فتح ۱۰ دست خدا

متین ذاریات ۵۸ دارای متانت و وفار ـ سنگین و استوار

جلال الرحمن ۲۷ صاحب بزرگی و عظمت

حسان الرحمن ۷۰ نیکو ـ نیک

 

احمد صف ۶ یکی از نام‌های پیامبر اکرم

ودود بروج ۱۴ دوست ـ یار

حافظ طارق ۴ نگهدارنده ـ نگاهبان

نصرالله نصر ۱ یاری خدا

صمد توحید ۲ بی‌نیاز 

* اسامی  قرآنی برای دختر :

الهه ـ اله بقره ۱۳۳ خدا ـ معبود

مولود بقره ۲۳۳ تولد یافته، متولد

سکینه بقره ۲۴۸ آرامش، سکون، آرامش خاطر

مریم بقره ۲۵۳ نام مادر حضرت عیسی (ع)

طیبه آل عمران ۳۸ پاک و پاکیزه

هدی آل عمران ۷۳ هدایت

منیر آل عمران ۱۸۴ نورانی، روشن

 

میثاق نساء ۱۵۴ عهد و پیمان

رضوانه مائده ۱۶ خوشنودی ـ رضایت

ملوک مائده ۲۰ پادشاهان، جمع ملک

صدیقه مائده ۷۵ زن راستگو

مائده مائده ۱۱۲ غذا، سفر غذا

قمر انعام ۷۷ ماه

زینب اعراف ۱۲۳ شهر

مدینه اعراف ۱۲۳ شهر

 

عشرت اعراف ۱۶۰ عدد ۱۰ ـ خوشی

اسماء اعراف ۱۸۰ اسم‌ها، نام ها

حدیث اعراف ۱۸۵ گفتارـ حدیث ـ سخن

شوکت انفال ۷ بزرگی

هاجر انفال ۷۲ هجرت کننده

اعظم توبه ۲۰ بزرگ ـ والا ـ بزرگتر

فضه توبه ۳۴ گنج ـ نفره ـ نام کنیز حضرت زهرا (س)

لیلا یونس ۲۴ شب ـ شبانه

کوکب یوسف ۵ خواب ـ رویا

 

زکیه کهف ۷۶ پاک شده

عذرا کهف ۷۶ عذر معذرت

فردوس کهف ۱۰۷ بهشت

بهجت نمل ۶۰ شادی

مهین سجده ۸ مانند ماه

سلاله سجده ۸ تداوم نسل

کبری دخان ۱۶ بزرگ

محیا جاثیه ۲۱ زندگی ـ زندگانی

سحر قمر ۳۴ سحر و جادو ـ سحر (صبح زود)

 

مرجان الرحمن ۲۲ نوعی جاندار دریایی

یاقوت الرحمن ۵۸ نوعی سنگ گرانقیمت

راضیه حاقه ۲۱ خوش ـ راضی ـ خوشنود

عالیه حاقه ۲۲ بلند مرتبه

طهورا دهر ۲۱ پاک ـ پاکیزه

ساهره نبأ ۱۴ زمین هموار

مرضیه فجر ۲۸ راضی ـ خوشنود شده

مطهره بینه ۲ پاک ـ پاکیزه

کوثر کوثر ۱ حوض و چشمه کوثر، حضرت زهرا (س)

 

***

 

بیشتر بخوانید »» راهکارهای استاد شهاب مرادی برای احیای نام حضرت خدیجه (س)

نگاه تجاری به مسئله آموزش‌های پیش از دبستان باعث شده به‌رغم سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری و سند تحول بنیادین، مهدهای کودک و مراکز آموزش پیش از دبستان به بازاری رقابتی و نه آموزشی و تربیتی تبدیل شوند.

 

تحلیلگران توافق هفته گذشته آموزش‌وپرورش و بهزیستی را بر سر مهدهای کودک در راستای تأمین همین نگاه ارزیابی می‌کنند. این امر با پشتیبانی قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه مصوب اسفند سال گذشته مجلس رخ داده است.

 

آماده کردن بچه‌ها برای ورود به اجتماع یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های والدین به شمار می‌رود. بنابراین سعی می‌کنند در این راستا از تمام امکانات یا فرصت‌ها بهره ببرند. درحال‌حاضر یکی یا شاید تنها گزینه پیش‌روی والدین در این رابطه مهدهای کودک و مراکز آموزش پیش از دبستان باشد.

 

به بیان دیگر استانداردهای ذهنی والدین ایرانی برای اجتماعی شدن فرزندانشان یا ورود آنها به جامعه و تقویت مهارت‌های ارتباطی کودکان در مهدهای کودک تأمین می‌شود.

 

این در حالی است که این دغدغه والدین نگاه بازاری را به مهدهای کودک توسعه داده است و ارائه خدمات متنوع آموزشی از رقص و آواز تا برگزاری جشن هالووین و برگزاری اردوهای رنگارنگ ویترینی جذاب برای والدین درست کرده است.

 

اما تحقق استانداردهای آموزشی، تربیتی و مهارتی در این مراکز با تردیدهایی روبه‌رو است. این تردیدها از جایی تقویت می‌شوند که نهاد حمایتی بهزیستی به جای آموزش‌وپرورش علم اداره مهدهای کودک را برداشته است.

 

آن هم در شرایطی که بند ۲ سیاست‌های تحول در آموزش‌وپرورش، ابلاغی مقام‌معظم رهبری در اردیبهشت ۹۲، بر ارتقای جایگاه آموزش‌وپرورش به مثابه مهم‌ترین نهاد تربیت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی و عهده‌دار اجرای سیاست‌های مصوب و هدایت و نظارت بر آن (از مهد کودک و پیش‌دبستانی تا دانشگاه) به عنوان امر حاکمیتی با توسعه همکاری دستگاه‌ها تأکید می‌کند.

 

هم‌داستانی مجلس و دولت در بی‌قانونی مهدکودک !

 

البته پشتوانه عدول از سیاست‌های ابلاغی و منویات سند تحول بنیادین، بند ۸ ذیل بند پ ماده ۵۷ احکام دائمی برنامه ششم توسعه است که بدون جلب توجه و در میان سایر وظایف، سازمان بهزیستی کشور را متولی صدور پروانه تأسیس و فعالیت در امور مهدهای کودک معرفی می‌کند.

 

همچنین اتکا به این دست مواد قانونی ناقض سایر اسناد بالادستی حوزه تعلیم و تربیت و با وجود تمام مواد قانونی که مسئولیت آموزش و تربیت از سنین پیش از دبستان تا دانشگاه را متوجه آموزش‌وپرورش می‌دانند، هفته گذشته آموزش‌وپرورش بر سر میز توافق با بهزیستی برای ساماندهی مهدهای کودک نشست تا به قول رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش «بر اساس آنچه قانون مشخص کرده مجوز مهدهای کودک توسط سازمان بهزیستی و مجوز پیش‌دبستانی‌ها توسط آموزش‌وپرورش صادر می‌شود، اما استانداردها و شاخص‌ها برای هر دو دوره با همکاری دو دستگاه تعیین خواهد شد و آموزش‌وپرورش از تجارب سازمان بهزیستی در دوره پیش‌دبستانی نیز استفاده خواهد کرد.

 

آموزش‌های پیش از دبستان، دعوای کهنه، آشتی نو به نو!

 

اگرچه دعوایی که از سال ۶۵ بر سر اداره مهدهای کودک میان آموزش‌وپرورش و سازمان بهزیستی آغاز شده با کج‌دار و مریز قوانین، آیین‌نامه‌ها، توافقات و تفاهمات ادامه دارد، اما تحلیلگران بر این باورند که چیزی بیش از تعارفات سازمانی به این کشمکش ۳۰ ساله دامن می‌زند.

 

بازی با ردیف‌های بودجه دولتی مراکز آموزشی و حمایتی و بازتر بودن دست بهزیستی برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های بخش‌خصوصی نسبت به آموزش‌وپرورش و حاکمیتی نبودن بهزیستی و فرصتی که از این منظر برای اعمال سلیقه‌های تربیتی فراهم می‌شود، از جمله دلایل افراط بهزیستی برای مسئولیت‌پذیری در حوزه کودکان است.

 

از طرفی کاهش مسئولیت‌هایی که وزارت آموزش‌وپرورش را در معرض سؤال قرار می‌دهد، مطلوب این وزارتخانه است.

ترکیب این شرایط باعث شده در حال حاضر در کشور حدود ۱۴نهاد و مؤسسه مختلف به کودکان پیش از دبستان خدمات ارائه می‌دهند، از جمله وزارت آموزش‌وپرورش، شهرداری، وزارت ارشاد، سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، سازمان تبلیغات اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و…

 

بخشی از این مؤسسات تبعیت از سیاست‌های کلان ملی را ضروری می‌دانند، اما برخی دیگر به دلایلی تصور می‌کنند که در صورت اعمال مدیریت یکپارچه قدرتشان کم می‌شود و با مدیریت یکپارچه مخالفت می‌کنند؛ بنابراین مهم‌ترین مسئله کودکان حوزه پیش از دبستان، «فقدان متولی ملی و یکپارچه نبودن مدیریت» است.

 

نتیجه این چند صدایی آموزش انواع رقص، برگزاری جشن‌های گرانقیمت با مبنای غربی از جمله جشن هالووین، آموزش اختلاط دختران و پسران و عادی‌سازی رابطه با جنس مخالف ، کلاس شناس مختلط ، آموزش مسائل جنسی است.

علاوه بر این و از همه مهم‌تر تأمین نکردن اهداف آموزش‌های پیش از دبستان و تربیت شهروندان از سنین بسیار پایین برای شهری که هیچ شباهتی با شهرهای ایران اسلامی ندارد.

 

نویسنده : نفيسه ابراهيم‌زاده انتظام

چگونه وقایع محرم را برای کودکم تعریف کنم؟

از بیان جزئیاتی که دل نازک کودکان را به درد می‌آورد پرهیز کنید و …

 

«برادرم که فقط دو سال از من بزرگ‌تر بود می‌گفت «عزاداری واسه مرد است نه واسه دخترا!» بعد با غرور مردانه‌اش زنجیر کوچکش را برمی داشت و در انتهای دسته زنجیر می‌زد. من و مادرم اما، در حسینیه می‌ماندیم، من دنبال دخترکان هم سن و سال خودم می‌گشتم تا در آن چند شب همبازی پیدا کرده باشم و مادرم بیشتر دعا می‌خواند یا مثل بقیه عزاداری می‌کرد، هر وقت هم سؤالی می‌پرسیدم سعی می‌کرد با جملات ساده بگوید چرا دعا می‌خواند یا گریه می‌کند.

 

روزهای عاشورا و تاسوعا تعزیه داشتیم، دایی خودم هم جزو تعزیه خوان‌ها بود، فهمیدن معنای اشعار تعزیه برای من کمی سخت بود، اما باز هم مادرم برایم می‌گفت داستان کدامیک از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله روایت می‌شود و تعزیه چه می‌گوید. اکنون سال‌ها گذشته است، شکل و صورت عزاداری‌های من با دیروزها کمی فرق کرده است، اما خوب می‌دانم که آنچه از دین و مذهب می‌دانم ریشه در همان روزهایم دارد.»

کم کم به ماه محرم نزدیک می شویم ، این روزها برگزاری مراسم مهمی همچون عزاداری‌های محرم به کودکان نشان می‌دهد اتفاقاتی در هستی می‌افتد که روزمره زندگی انسان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اتفاقاتی که شکوه یک واقعه را نشان می‌دهد و شوری حماسی در تار و پود جامعه می‌اندازد تا جایی که این شور و حماسه شامل حال کودکی مانند او نیز می‌شود، زیرا ترانه های شاد برنامه های کودکش کمتر می‌شود، مهد و مدرسه‌اش تعطیل می‌شوند و دیگر خبری از جشن تولد و دیگر مراسم شاد نیست.

 

باید توجه کنیم آشنایی کودکان با دین و عقاید اسلامی در متن همین روزها اتفاق می‌افتد و در واقع روزهای خاص مذهبی زمینه تفکرات دینی و بستری مناسب برای تربیت دینی آنان را فراهم می‌آورد. فراموش نکنیم خود ما نیز اگر عشقی در دل نسبت به خاندان اهل بیت علیهم السلام داریم ریشه‌اش را باید در خاطرات همین روزها جستجو کنیم.

«مامان چرا گریه می‌کنی؟»، «بابا چرا ناراحتی؟» این پرسش‌هایی است که معمولاً کودکان بعد از دیدن چهره اشک آلود یا اندوهگین والدینشان می‌پرسند و این بهترین زمان برای توضیح دلیل عزاداری‌هاست، اما باید توجه داشته باشید که توضیح دادن این وقایع نباید به گونه ای باشد که کودکان احساس وحشت و ترس کنند، بنابراین از بیان جزئیاتی که دل نازک کودکان را به درد می‌آورد پرهیز کنید و سعی کنید وقایع کربلا را با زبانی کودکانه برایشان روایت کنید؛

 

روایتی که بتواند در دل کودک بنشیند تا جایی که اصولی همچون مبارزه با ظلم، عشق به همنوعان، کمک به ضعیفان، حق طلبی، راستگویی و… را در ذهن کودک حک کند.

 

فراموش نکنید شما در دوره ای زندگی می‌کنید که کودکان بیش از این که با اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله مأنوس باشند , متاسفانه با شخصیت‌های تخیلی کارتون‌هایشان مأنوس شده‌اند.

 

 

 

با توجه به این که برنامه های کودک در این ایام فضایی آرام‌تر و محزون‌تر دارند و کوچه و محله هم نشانه های زیادی از حضور عزاداری مذهبی دارند، سعی کنید رنگ و بوی خانه را هم با این فضا هماهنگ کنید، بسیاری از خانواده‌ها در این روزها خودشان مراسم عزاداری برپا می‌کنند یا نذری می‌دهند، اما در خانه‌هایی که چنین مراسمی برپا نیست والدین به خصوص مادر، بهتر است تغییراتی در فضای خانه ایجاد کند که نشان‌دهنده هم سویی با عزاداری‌ها باشد؛

 

قرار نیست حتماً با پخش مداحی یا نوحه سرایی چنین فضایی آماده شود، می‌توان با تغییر رنگ لباس در روزهای تاسوعا و عاشورا، خواندن قرآن و دعا یا با آویزان کردن یک پرچم سیاه در خانه، هم سویی با عزاداران را به کودک نشان داد تا او گمان نکند این مراسم مربوط به آدم‌های بیرون از خانه است.

باید توجه داشت برنامه های کودک در این ایام تغییرات نسبتاً زیادی پیدا می‌کنند؛ ترانه های شاد پخش نمی‌شود و فضای برنامه‌ها در سکوت بیشتری قرار دارد، مجری‌ها معمولاً لباس‌های تیره تر می‌پوشند و خنده و شادی کمتری از خود نشان می‌دهند، بنابراین سعی کنید برای کودک برنامه های جایگزینی که متناسب با این فضاست قرار دهید.

 

 

 

دیدن تعزیه، دسته های عزاداری، نمایشگاه‌هایی که معمولاً به مناسبت این ایام برگزار می‌شود گزینه های مناسبی است. اگر کودک را به دیدن مراسم تعزیه بردید، با زبان ساده ای روایت تعزیه را به کودک بگویید، بسیاری از کودکان به دلیل این که از داستان تعزیه سر در نمی‌آورند کلافه و خسته می‌شوند.

بد نیست سری هم به کتاب‌فروشی‌ها بزنید و کتاب‌های داستانی را تهیه کنید که برای گروه سنی کودکان است و وقایع کربلا را با زبانی کودکانه و به صورت مصور نشان می‌دهد.

 

یک راه دیگر هم استفاده از اشعار کودکانه است، اگر کتابی در این زمینه پیدا نکردید با یک جستجوی اینترنتی می‌توانید گلچینی از این اشعار را تهیه کنید و برای کودکان بخوانید. همچنین می‌توانید کودکان را در کمک کردن به مراسم مختلف مذهبی شریک کنید، آن‌ها می‌توانند در پخش کردن غذاهای نذری کمک کنند، به عزاداران خرما یا شیر تعارف کنند و خود را جزئی از عزاداران امام حسین علیه‌السلام ببینند.

نکته دیگری که قابل ذکر است نقد برنامه های عزاداری در مقابل کودکان است. به خاطر داشته باشید کودکان با توجه به سنشان یک داستان کلی را از محرم یاد می‌گیرند و نقد جزئی شما می‌تواند بر این کلیت یادگیری شده، اثر بگذارد. بنابراین اگر به اشعار برخی مداحان یا کیفیت یک عزاداری ایرادی وارد است این را در جمع بزرگ‌ترها بیان کنید نه در حضور کودکان.

 

شما خودتان هم این هویت مذهبی را در کودکی کسب کرده‌اید و با مطالعه و تعمق بیشتر در طول سال‌های متوالی، توانایی تشخیص درست و غلط را به دست آورده‌اید پس اجازه دهید هویت مذهبی کودک شکل بگیرد و در سنین نوجوانی که پرسش‌های اساسی‌تری برایش ایجاد می‌شود با تفکر و تعمق خودش به این جزئیات بپردازد.  

منبع : سایت islamiclife.ir و سایت تبیان 

یکی از لذت‌بخش‌ترین کارها برای کودکان این است که همراه با پدر یا مادرشان غرق در یک بازی کودکانه شوند و با هم از آن لذت ببرند.

 

کودکان، بزرگ‌تری را که در وقت بازی کاملا همبازی‌شان بشود و قواعد دنیای آنها را رعایت کند بسیار دوست دارند و نسبت به او حرف‌شنوی پیدا می‌کنند. کودکی‌کردن با کودکان، برای خود والدین نیز لذت‌بخش است و نشاط و طراوت و انرژی خاصی به همراه می‌آورد. اما با وجود این نکات، بسیاری از والدین انگیزه‌ای برای بازی همدلانه با کودک خود ندارند و ترجیح می‌دهند حتی لحظه‌ای از دنیای بزرگسالان مرخصی نگیرند.

 

چرا چنین است؟ چرا ما گاهی آنقدر احساس خستگی و پیری می‌کنیم که حتی نمی‌توانیم برای مدت کوتاهی کودک شویم؟ چه کنیم تا شور زندگی در ما جان بگیرد و چگونه با کودکان خود بازی کنیم ؟

 

امان از حرف مردم

یکی از مهم‌ترین موانع ما برای کودکی‌کردن با کودکانمان، چهارچوب‌های ذهنی‌مان است که قضاوت دیگران نقش مهمی در آن دارد. ما همواره نگران مهمان سرزده‌ای هستیم که ناگهان وارد خانه شده و با خانه‌ای نامرتب روبه‌رو شود؛ از این‌رو ایجاد نظم در خانه و حفظ آن، یکی از اولویت‌های مهم اصول زندگی‌مان است.

 

در مهمانی لباس‌های شیک و سخت تن کودکانمان می‌کنیم تا در چشم دیگران زیبا و آراسته باشند. بسیاری از زمان‌های آزاد خود را صرف کارهایی می‌کنیم که برای خودمان اهمیت چندانی ندارند، اما برای دریافت تأیید دیگران و مقبولیت نزد بقیه، به انجام آنها اهتمام می‌ورزیم، بدین‌ترتیب، برای بازی و همدلی با کودکمان نه وقت کافی داریم، نه انرژی و توان و نه می‌توانیم به این کار تن دهیم چراکه مخل سایر اصول ماست.

 

طبیعی است که کودکان در بازی‌شان نه جایگاه چندانی برای نظم قائلند و نه نگران حفظ تمیزی هستند. ما اگر همبازی کودکمان شویم، مدام نگرانیم که پس کی این حجم آوار را ساماندهی کنیم؟!

 

 

بازیگر شوید

این طبیعی است که کسی که سال‌ها از دنیای کودکانه دور بوده، یکشبه و با یک دستور نمی‌تواند کاملا با آن دنیا آشتی کند. شاید در گام اول لازم باشد کمی خودتان را مجبور به کودکی کنید، به این ماجرا دقت کنید: روزی اصحاب پیامبر اکرم(ص) در مسجد منتظر ایشان برای اقامه نماز جماعت بودند. وقتی با تأخیر حضرت مواجه شدند نگران شدند. بلال از مسجد خارج شد تا ببیند چه اتفاقی باعث تأخیر پیامبر(ص) شده است. در راه، کودکانی را دید که به دور ایشان حلقه زده و به هوا می‌پریدند و خطاب به پیامبر می‌گفتند: «شتر من باش!» پیامبر(ص) هم یکی یکی آنها را روی کول خود می‌گذاشتند.

 

بلال به کودکان اعتراض کرد و خواست کودکان را از اطراف پیامبر دور سازد ولی پیامبر اکرم(ص) او را از این کار بازداشت و آرام به او فرمود: به منزل برو ببین چیزی پیدا می‌کنی برای این بچه ها بیاوری. بلال به منزل پیامبر(ص) رفت و ۸گردو یافت و آنها را آورد. پیامبر گردوها را در دست گرفت و خطاب به کودکان فرمود: آیا شتر خود را به این گردوها می‌فروشید؟ کودکان به این معامله رضایت دادند و با خوشحالی حضرت را رها کردند. پیامبر نیز عازم مسجد شد و فرمود: خدا رحمت کند برادرم یوسف را که او را به چند درهم فروختند و مرا نیز به ۸ گردو.

در اعماق خاطرات

گاهی خاطرات کودکی‌تان را مرور کنید. سعی کنید به عمق احساسات‌تان در آن زمان سرک بکشید، آلبوم‌های کودکی را نگاه کنید، شور و نشاط کودکی و خواسته‌های عجیب و غریب آن دوران را به یاد بیاورید، از پدر و مادرتان و بزرگ‌ترهای فامیل بخواهید خاطرات و ویژگی‌های شما در کودکی را برایتان تعریف کنند؛ از بالا رفتن‌هایتان از درخت، از پرحرفی‌هایتان، از آتش‌بازی‌هایتان، از کاردستی‌های خلاقانه‌تان و… .

 

گاهی با هم‌سن‌وسال‌های اکنون‌تان که همبازی‌های دیروز بودند، بازی‌های آن دوران را یادآوری کنید و از خاطرات‌تان بگویید: قایم موشک، گرگم به هوا، بادبادک‌بازی، خاله‌بازی و… . این کار احساسات همدلانه شما را برمی‌انگیزد و بهتر می‌توانید با دنیای کودکانه فرزندتان ارتباط برقرار کنید.

 

یک زنگ تفریح جدی

سعی کنید زمان خاصی را به بازی و همراهی با کودکان اختصاص دهید و در برنامه‌تان کار دیگری برای آن ساعت نداشته باشید؛ بدین‌ترتیب شما در آن زمان، تنها همین یک کار را در عالم دارید. ذهنتان را عادت دهید که در این زمان، به ظرف‌های نشسته دیشب، آماده کردن غذای ظهر، امتحان پس‌فردا و… فکر نکنید و بدانید که همین حالا هم شما در حال انجام یکی از کارهای مهم روزتان هستید.

 

تلاش کنید تا فقط به بازی، هیجان و کیف آن لحظه خود فکر کنید و اجازه ندهید دغدغه‌های دیگر، ذهنتان را مشغول کنند. به مرور، این زمان اختصاصی، به زنگ تفریحی برای خستگی درکردن خودتان تبدیل خواهد شد.

 

 

هم فال هم تماشا

چند راه میانبر هم وجود دارد: ببینید کدام فعالیت‌های کودکانه‌ای که فرزندتان از آنها استقبال می‌کند، به علایق شما نیز نزدیک است. روی این علایق مشترک متمرکز شوید. برای مثال اگر خودتان عاشق کتابخوانی هستید، یکی از برنامه‌های روزانه‌تان را قصه‌گویی و خواندن کتاب‌های کودک قرار دهید.

 

می‌توانید حین خواندن کتاب، پانتومیم نوشته‌های آن را نیز بازی کنید تا کتابخوانی پرهیجان و پرخنده‌ای را تجربه کنید. پوشیدن گاه‌گاه لباس‌های شادی که کمی حالت نوجوانانه دارند یا تغییر حالت موها به چنین شکلی، می‌تواند به شما برای ایجاد احساس کودکی و نشاط کمک کند. گاهی اگر حال و حوصله بازی با بچه‌ها را نداشتید، چند کودک دیگر را به خانه‌تان دعوت کنید، ناگهان سطح انرژی‌تان بالا می‌رود و احساس می‌کنید یک مربی مهد هستید و آماده‌اید که ساعت‌ها با بچه‌ها بازی کنید.

 

مادر شاد، خانواده شاد

مادرانی می‌توانند هنگام بازی با فرزندان‌شان، هم‌سن و هم‌قد آنها شوند و دنیا را از زاویه آنها ببینند که در درونشان احساس رضایت، شادی و کامیابی داشته باشند. اگر در این زمینه احساس نقص می‌کنید، به واکاوی احساسات درونی‌تان بپردازید و ریشه عدم‌شادابی‌تان را بیابید. سعی کنید با بررسی بیشتر، راهکارهای مناسبی برای رفع مشکلتان پیدا کنید.

 

یکی از اقداماتی که به نشاط مادران کمک می‌کند، اختصاص یک وقت ویژه به‌خودشان، فارغ از مسئولیت‌های مادری است. یک شغل پاره‌وقت و با قابلیت دورکاری، یک برنامه ورزشی و حضور در باشگاهی نزدیک خانه، فعالیت در یک سازمان مردم‌نهاد، کتاب خواندن، قدم زدن در پارک، انجام فعالیت‌های هنری یا حتی داشتن ۲ ساعت وقت کامل و ویژه برای استراحت کردن و خوابیدن و… .

 

هر کدام از این موارد می‌تواند حال مادری را که تمام وقت مشغول فرزندپروری است بهتر و شور و نشاط بیشتری را به زندگی او تزریق کند تا او بتواند همین شور و انرژی را به خانواده منتقل کند. مادری که از وقت اختصاصی غیرمادرانه خود به خوبی استفاده کرده، اکنون با رضایتمندی و کشش بیشتری سراغ مادری و فرزندانش می‌رود.

البته سلامت جسمی مادر نیز در این زمینه بسیار مهم است و مادران باید مراقب سلامتی و قوای جسمانی‌شان باشند و با ورزش و تغذیه مناسب، توان بدنی خود را ارتقا دهند.

بالغ درون

یادمان باشد که قرار نیست همه فعالیت‌های کودکان برای ما جذاب باشد. از پدر و مادر انتظار می‌رود که گاهی بتوانند به کودک درونشان میدان بدهند تا همپای کودکان برون (!) بازی کنند و لذت ببرند، اما طبیعی است که ما در اکثر مواقع یک بزرگسال بالغیم و برخی از رفتارهای کودکان، مثل بازی‌های تکرارشونده و بی‌قاعده و منطق، شادمان نمی‌کند.

 

قرار است ما با کودکان همدلی و آنها را درک کنیم و این به این معنا نیست که خودمان کاملا کودک شویم و کودکی را باور کنیم و قواعد دنیای بزرگ‌ترها را به کلی نادیده بگیریم.

 

قرار است نقش‌های مراقبتی و دغدغه سلامت جسمی، آموزش، ادب و نظم آنچنان ما را به‌خود مشغول نکند که نتوانیم با کودکمان خاک‌بازی کنیم، گلوله روزنامه به هم پرت کنیم، در رودخانه سنگ بیندازیم، با صورتمان شکلک دربیاوریم و شب‌ها قبل از خواب با هم بالش‌بازی کنیم.

 

ما کودک را درک می‌کنیم و به او فرصت بازی و آزادی می‌دهیم، اما مراقبیم که این آزادی و بازی از حد توان و ظرفیتمان فراتر نرود و به‌گونه‌ای نشود که در پایان کار از لحاظ روانی کم بیاوریم و واکنش نادرستی به کودک نشان دهیم.

نویسنده : مژده پورمحمدی

 

 

 

بچه‌ها را به قرآن بسپارید

کودکان حافظ قرآن پیش اهالی دنیا و آخرت به خوبی و ممتازبودن معروفند.

روایات را که بخوانید و از فواید و آثار حفظ قرآن که آگاه باشید یا چند لحظه که پای حرف بچه‌های حافظ قرآن بنشینید، دلتان لک می‌زند که ای‌کاش من هم فرزند حافظ قرآن داشته باشم. رسول‌خدا(ص) فرمودند: حاملان قرآن، سرشناسان اهل بهشت‌اند و این مهر تأییدی بر این آرزوی خوب پدر و مادرهاست.در بهار قرآن که ماه رمضان است می‌توانید از تجربه‌های معلم‌های قرآن، خانواده حافظ‌ها و بچه‌های قرآنی باخبر شوید تا حامی خوبی برای قرآنی شدن فرزندتان باشید:

 

هوای خانه‌تان قرآنی است؟

برکات حفظ قرآن شاید آرزوی زمین مانده خیلی از والدین باشد اما اگر والدین بخواهند کودک یا نوجوان‌شان حافظ قرآن باشند باید از راه درست و دقیق وارد شوند تا این آرزو و هدف، بی‌مقصد نماند. نکته مهمی که در اینجا پیش‌می‌آید این است که والدین می‌توانند در حمایت از فرزندشان برای رسیدن به حفظ قرآن، همت کنند و راه را هموار کنند اما اگر شیوه اجبار و تحمیل را در پیش بگیرند نتیجه معکوس می‌شود.

 

در خانه‌ای انگیزه دوستی با قرآن جان می‌گیرد که:

 

۱- قرآن فقط در گوشه یک کتابخانه نمانده باشد و دردسترس باشد. همین که اعضای مختلف خانواده به‌طور روزانه به قرآن سر بزنند و درحد توان قرآن بخوانند، جایگاه قرآن به کودک و نوجوان هم معرفی می‌شود.

 

۲- شیوه و کیفیت خواندن قرآن در خانه هم مهم است. در خانه‌هایی که صوت قرآن در آنها بلند و تلاوت قاری‌ها پخش می‌شود، نوای قرآن برای بچه‌ها جذاب می‌شود.

 

۳- در خانه‌هایی که به همت والدین، محل برگزاری جلسات قرآن می‌شود یا بچه‌ها با بزرگ‌ترها به مسجد و جلسه قرآن می‌روند، دل بچه‌ها برای پذیرش و علاقه به‌قرآن آماده‌تر می‌شود. در این جلسه‌ها شاید کودک تا مدت‌ها فقط بازی کند، شنونده باشد و… اما قرآن به مرور اثر خود را می‌گذارد.

 

۴- پیشرفت‌های معنوی مثل حفظ قرآن هم مانند سایر پیشرفت‌ها به یک خانه آرام و خانواده‌ای با محبت نیاز دارد. پدر و مادرها هرچه در محبت به هم و گذشت به نفع یکدیگر کوشا باشند، بیشتر توان ساخت چنین خانه‌ای را دارند.

 

۵- خانه‌ای که در آن حد و مرز و حریم خدا که همان واجبات و حرام‌هاست رعایت شود و نان حلال در سفره وجود داشته باشد نیمی از راه رسیدن بچه‌ها به انس با قرآن رفته شده است.

 

۶- تردیدی نیست در خانه‌هایی که دشمنان خدا از راه‌هایی مثل ماهواره و بی‌اخلاقی‌ها در کمین افراد آن خانه باشند، حفظ قرآن جایی ندارد.

 

 

عاطفه قرآنی لازم است

کودک یا نوجوان شما بعد از قرار گرفتن در فضای قرآنی و خدا دوست خانواده، به عاطفه نیاز دارد. منظور ما از این عاطفه، ایجاد شرایطی است که در آن برنامه حفظ قرآن بچه‌ها در خانه با جدیت و محبت دنبال می‌شود؛ مثلا وقتی می‌خواهید از کودکتان تعریف کنید می‌تواند قرآنی باشد؛ برای مثال «قاری مهربونم». یک سجاده یا محل خاص برای قرآن خواندن او تهیه کنید. نرم افزار، کتاب قرآن، یک دفتر برنامه‌ریزی، کتاب‌های کار، رحل قرآن و…که ویژه او باشد برایش تدارک ببینید.

 

این کار شدنی است

اگر کودک‌تان به قرآن علاقه دارد و شما می‌خواهید بدون اصرار و اجبار این دوستی را گسترش دهید، به فکر ساده کردن راه باشید. برای مثال با یک جست‌وجوی کوتاه، تعداد زیادی از آیات کاربردی و کوتاه قرآن را می‌توانید پیدا کنید. مثلا: «فاذا فرغت فانصب»که به «بیکار نبودن» اشاره می‌کند. «أَ لَمْ یعْلَمْ بِأَنَّ‌الله یری» که ناظر بودن خدا را یادآوری می‌کند و… .

 

اگر بچه‌ها این جملات کوتاه قرآنی را یاد بگیرند، به نوعی حفظ مفهومی انجام داده‌اند. شما می‌توانید این آیات را در شرایط عادی روزمره به‌کار ببرید یا مثلا به فرزندتان بگویید: یک آیه به بابای بازنشسته بگو که معنی‌اش این باشد که ناامید نباش و یک کار جدید شروع کن(فاذا فرغت فانصب). این راه ساده و راحت، طعم موفقیت را به کودک می‌چشاند.

 

راه‌های کوتاه حفظ قرآن برای کودکان

شروع حفظ می‌تواند از جزء ۳۰ قرآن باشد تا توان و قدرت حافظه و میزان علاقه کودک را محک بزنید. ضمن اینکه اتمام زودهنگام یک سوره به احساس موفقیت فرزندان کمک می‌کند. بعد از هر جزء، یک جشن ساده معنوی برای اعضای خانواده بگیرید و اجازه دهید فرزندتان در مورد آن جزء برای شما صحبت کند. مهم‌ترین عامل پیشبرد حفظ، تکرار است.

 

سعی کنید از انواع راه‌های تکرار کمک بگیرید تا کسل‌کننده نشود. درحال حاضر بازی‌های آموزشی متنوعی برای مرور آیات حفظ شده در کشور طراحی و توصیه شده است. راه دیگر کوتاه بودن فاصله یادگیری و تکرار است. شب‌ها قبل از خواب هم با یک مرور می‌توانید به تثبیت آن آیات کمک کنید، اگرچه این ساعات برای هر فرد متفاوت است و لازم است زمان‌های مفید کودکتان را بشناسید.

روش درست حفظ قرآن برای کودکان

افرادی که شنیداری‌اند بهتر است از تلاوت‌های ساده و صحیح کمک بگیرند. افرادی هم که دیداری‌اند با تکرار و مرور دیداری قرآن و حتی نوشتن می‌توانند برای حفظ قرآن کمک بگیرند. مرور روزانه برنامه‌ریزی روزهای قبل و اضافه شدن حفظ روز، به‌روز بعد تا چند روز به محکم شدن محفوظات ذهنی بچه‌ها کمک می‌کند. یادگیری روان‌خوانی آیات، دانستن وقایع نزول آن آیه، تفسیر و مفهوم آیات هم به بچه‌ها در ارتباط برقرار کردن و یادگیری بیشتر کمک می‌کند. زمان، مکان و کتاب قرآن و شرایط حفظ را برای راحت‌تر حفظ کردن ثابت نگه‌دارید.

 

معلم‌های قرآن چه می‌گویند؟

تجربه معلم‌های قرآنی که سال‌ها در این زمینه کار کرده‌اند و تجربه دارند شنیدنی و جالب است:

• کودکان زیر ۷ سال بیشتر به بازی و سرگرمی علاقه دارند ولی اگر کودک شما به‌طور استثنا اصرار دارد تا در این سن، قرآن حفظ کند به این کار اقدام کنید. برای این کودکان هم از محل‌های آموزشی یا شیوه‌هایی در خانه استفاده کنید که حفظ قرآن را با نشاط و سرگرمی همراه کند.

 

• دوره‌های کوتاه‌مدت حفظ قرآن، اغلب وقت کمی برای تثبیت حفظ قرآن باقی می‌گذارند که ممکن است بیشتر به فراموشی منجر شوند. یادتان باشد که«رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود/ رهرو آنست که آهسته و پیوسته رود». زمان یادگیری بچه‌ها را با هم مقایسه نکنید؛ چراکه هرکس شرایط خود را دارد. روایات می‌گویند ثواب فردی که برای یادگیری حفظ به تلاش بیشتری نیاز دارد بیش از دیگران است.

 

والدینی که در عمل، زندگی قرآنی ندارند و سبک زندگی‌شان خلاف آموزه‌های قرآن است هرگز نتوانسته‌اند به راحتی کودک حافظ قرآن تربیت کنند.

در قدم اول کمک کنید بچه‌ها به قرآن و مضامین آن علاقه‌مند شوند. دوم به فکر استاد خوب باشید.

وقتی چند نفر به‌طور همزمان به حفظ قرآن اقدام می‌کنند، پیشرفت قرآنی راحت‌تر و بهتر است.

کودکان حافظ قرآن در مدرسه هم موفق‌اند و پیشرفت تحصیلی عالی دارند.

 

وعده‌های اهل‌بیت به حافظان قرآن

امام حسین(ع) متوجه شدند که فرزندشان از معلم خود آیه بسم‌الله را یاد گرفته است. ایشان به‌قدری هدیه برای معلم فرستادند که همه تعجب کردند وگفتند که یک آیه و این همه پاداش؟ اما امام باز هم ارزش و ثواب تلاش معلم را از آن هدیه‌ها بیشتر دانستند. با این فرض پدر و مادری که با حمایت فراوان، فرزندش را به مقام حافظ شدن می‌رساند چه اجری دارد؟ در مورد خود حافظ هم در روایت چنین تعابیری می‌خوانیم :حافظ قرآنی که بدان عمل کند، در آخرت رفیق و همراه فرشتگان و از سفیران الهی خواهد بود. و بالاترین درجه در بهشت مخصوص حافظان قرآن است.

 

نویسنده : فاطمه محمدصالحی