زمانه عوض شده و تغییرات آنقدر عمیق و سریعند که گاهی تا چشم باز کنی، می‌بینی از دنیا عقب افتاده‌ای.

پیشرفت روزانه تکنولوژی و علم هم به این تغییرات، شتاب فزاینده‌ای داده است. در چنین شرایطی، اگر دختر یا پسری نوجوان در خانه داشته باشید، خواه‌ناخواه، این تغییرات بیشتر به چشم‌تان می‌آید چون نوجوان، خواسته‌ها، دغدغه‌ها، سرگرمی‌ها و دانسته‌هایش به هیچ‌عنوان قابل قیاس با زمان ما نیست.

آنها در دنیایی زندگی می‌کنند که مختصاتش با دنیای نوجوانی ما زمین تا آسمان فرق دارد. همین مسئله، شکاف بین نسل‌ها را بیشتر و عمیق‌تر می‌کند. در چنین شرایطی است که نوجوان انگار زبان والدینش را نمی‌فهمد و والدین به هیچ عنوان حرف‌ها و دغدغه‌های نوجوان برایشان قابل درک نیست.

همین می‌شود که بگومگوهای طولانی و مدام، راهشان را به خانه‌ها باز می‌کنند. با این بحث‌ها و مشاجرات و بگومگوهای کسالت‌بار و تشنج‌آفرین که انگار سر تمام شدن ندارند، چه باید کرد؟

 

من درس نمی‌خوانم؛ زندگی خودم است

یکی از بگومگوهای معروف در خانه‌هایی که نوجوان دارند، بحث بر سر «بشین سر درست» است. پدر و مادر نگران آینده تحصیلی و شغلی فرزند هستند و نوجوان حواسش بیش از قبل پی هر چیزی است به جز درس خواندن؛ ترجیح می‌دهد به جای درس خواندن با دوستانش معاشرت کند، گوشی هوشمند احتمالی‌اش را دستش بگیرد و در شبکه‌های مجازی بچرخد، روی تختش ولو شود و ساعت‌ها خیره به سقف باقی بماند یا… .

 

تمرکز روی مطالعه و درس خواندن در دوران نوجوانی که صدها دغدغه متفاوت با خود به همراه دارد، کار آسانی نیست. این در حالی است که والدین متوجه سختی این مسئله نیستند و توقع دارند نوجوان از مدرسه که می‌رسد مرتب و منظم تکالیفش را انجام دهد، چند ساعتی استراحت کند و دوباره کتابش را دستش بگیرد.

بله، شاید نوجوان‌های فامیل و همسایه، چنین باشند اما مطمئن باشید که آنها هم بدقلقی‌های خودشان را دارند. در چنین شرایطی بگومگو بر سر «چرا درس نمی‌خونی؟» کاملا بی‌فایده است چون هرچه بیشتر اصرار کنید، نتیجه کمتری خواهید گرفت.

راهکارش این است که درکش کنید، با او راه بیایید، برایش زمان بگذارید و توقع نداشته باشید تمام ساعات روزانه‌اش را مطابق میل شما رفتارتان کند. هیچ‌وقت بر سر درس خواندن دعوا و مرافعه راه نیندازید که جز عمیق شدن شکاف بین‌تان، چیزی عاید نمی‌شود.

 

همین درک ساده

در قدم اول، نمی‌خواهیم بگوییم لازم است تمام و کمال نوجوان و اقتضائات زمانه‌اش را درک کنید. اما لااقل در مورد نوجوانی – که به «سرزمین طوفان‌ها» معروف است – کمی بدانید؛ یعنی حواستان باشد که در این سنین یعنی حدود 12تا 18سالگی، در سرزمین نوجوان، هیچ‌چیز سر جای واقعی‌اش نیست بلکه همه عناصر دارند تلاش‌شان را می‌کنند تا جای اصلی خودشان را پیدا کنند.

این جابه‌جایی و تکاپو، این رشد ناگزیر و مدام، انرژی زیادی از نوجوان می‌گیرد و او را دچار سردرگمی و بی‌حوصلگی می‌کند. در این دوران، هورمون‌ها بیش و پیش از گذشته مشغول کارند. ذهن و عقل در حال تکامل هستند، هویت درحال شکل‌گیری است و جسم، در جاده بزرگ شدن و رشد، آنقدر تغییر می‌کند که خود نوجوان هم وقتی مقابل آینه قرار می‌گیرد از این همه تغییر، سرگیجه می‌گیرد.

بنابراین اگر خودتان را جای او بگذارید، یا نوجوانی خودتان را به یاد آورید و سعی کنید که این دوران را درک کنید، بی‌حوصلگی، پرخاشگری، کم‌طاقتی، استقلال‌طلبی، آزادی‌خواهی و خیلی دیگر از احساسات منطقی و غیرمنطقی نوجوان را بهتر درک خواهید کرد.

 [su_note]

حتما بخوانید: فرزندان خانواده های مومن باهوش ترند

[/su_note]

دور تسلسل

متأسفانه بگومگو با نوجوان از آن چیزهایی است که اگر شروع شود، تمام شدنش کار آسانی نیست، یا لااقل نمی‌توان این اطمینان را داد که ختم به‌خیر می‌شود.

اغلب والدینی که درگیر بحث و مشاجره با نوجوان می‌شوند، کسانی هستند که در زندگی زناشویی‌شان هم اهل بحث‌های طولانی و بگومگوهای بی‌فایده‌اند؛ بنابراین آموختن مهارت راه بردن بگومگو را بیاموزید؛ یعنی بدانید که گاهی لازم است بدون پذیرفتن حرف طرف مقابل و زیر بار رفتن، سکوت کرد و گذشت؛ گاهی باید عذرخواهی کرد، گاهی نیاز است که با محبت و مهربانی، عوض داد کشیدن و تهدید و تنبیه، ماجرا را تمام کرد.

خلاصه اینکه اگر قرار باشد بگومگو را ادامه دهید تا حرفتان به کرسی بنشیند، مطمئن باشید نه‌تنها نوجوان حرف شما را نمی‌پذیرد و کوتاه نمی‌آید بلکه این بحث تا زمان از هم گسستن رشته‌های اعصابتان پیش خواهد رفت؛ پس مهارت گفت‌وگوی درست با نوجوان را بیاموزید.

 

برخودتان آگاهانه مسلط باشید

می‌دانیم که داشتن یک نوجوان و سروکله زدن با او بر سر هزار و یک مسئله غیرقابل‌پیش‌بینی که به ذهنتان هم نمی‌رسیده و پیش آمده، کار ساده‌ای نیست و شما هم آدم هستید و ممکن است از کوره دربروید یا اعصابتان به هم بریزد و کلافه و بی‌حوصله شوید. در چنین شرایطی سعی کنید بحث را تمام کنید و به هیچ عنوان ادامه‌دهنده نباشید.

اگر می‌توانید، از محیط دور شوید. مطمئن باشید اثر این بگومگو کمتر از درس نخواندن، مهمانی رفتن، لباس نامناسب پوشیدن و… نیست. اجازه بدهید فضا کمی آرام شود تا شما و فرزند نوجوانتان انرژی از دست رفته را بازیابید و سر فرصت و در شرایط مناسب و آرام، گفت‌وگو را بدون مشاجره آغاز کنید.

 

سخت نگیرید

همانقدر که باید حواستان جمع باشد، چون تربیت یک نوجوان به هیچ عنوان کار ساده‌ای نیست، نباید سختگیر و محدودکننده باشید. آنقدر «نه» نگویید که درمواقعی که نیاز به یک «نه» قاطع دارید، حرفتان خریدار نداشته باشد! بدانید که نوجوان نیاز به آزادی دارد. نیاز دارد که خودش لباس‌هایش را انتخاب کند و اگر مطابق میل شما نیست، نبایدچیزی را به او تحمیل کنید بلکه صحبت کرده و حدود را مشخص کنید.

او نیاز دارد ساعاتی را تنها باشد، با دوستانش وقت بگذراند، حریم خصوصی‌اش برایش مهم است و… . شما فقط باید امنیت را فراهم آورید و کنترل غیرمستقیم داشته باشید، محدودکردن و مخالفت و بیش از حد «نه» گفتن فقط میزان مشاجرات خانگی را بیشتر می‌کند.

 [su_note]

حتما بخوانید : چگونه بچه را تربیت کنیم و فرزند عالی داشته باشیم

[/su_note]

زمان بگذارید

نوجوانی که با مادر یا پدرش به پارک و مسافرت و سینما می‌رود، فوتبال بازی می‌کند، به خرید و پیاده‌روی می‌رود و در یک کلام روابط همدلانه و درک متقابل را تجربه می‌کند، کمتر به دام مشاجره و بگومگو می‌افتد.

نوجوانان از جدی گرفته شدن توسط بزرگ‌ترها لذت می‌برند و اگر همراهی‌شان نکنید و آزادی انجام این سرگرمی‌ها را از آنها بگیرید، دل به هیچ مسئله جدی دیگری نخواهند داد و برای رسیدن به ممنوعیاتی که شما وضع کرده‌اید، اصل زندگی را قربانی خواهند کرد. با نوجوانتان علاوه بر همدلی و آموزش، وقت‌گذرانی، خوشگذرانی و تفریح کنید و اثر آن را بر کاهش بگومگوها ببینید.

 

به گفت‌وگو اهمیت بدهید

گفت‌وگو کردن را دست‌کم نگیرید؛ یعنی نگویید: «این بچه اصلا حرف حالیش نمی‌شه، آخرش هم کار خودش رو می‌کنه»، ضمن اینکه گفت‌وگو کردن با نوجوان هم راه و روش‌های خودش را دارد؛ مثلا نباید در کلام‌تان سرزنش یا مقایسه باشد، نباید ساعات گفت‌وگو آنقدر طولانی شوند که خمیازه تحویل بگیرید. مهربان، همدل و سریع، حرف‌هایتان را بگویید.

 

گردآوری : مریم کمالی نژاد (همشهری دو)

 

هرکس از ماه رمضان جامانده است و حس می‌کند نتوانسته از بخشش خداوند نصیبی ببرد، هنوز روز عرفه را برای جبران، فرصت دارد.

 با عرفه می‌شود راه یکساله را به‌جای یک‌ماه در یک روز رفت. تلاش کنید از رمز و راز برکات این روز که به روز نیایش معروف است باخبر شوید تا بتوانید به خوبی از این نعمت بهره‌مند شوید؛ چرا که خداوند خود نشانی این راه را که به بخشش و سعادت منتهی می‌شود به بنده‌هایش داده است و ناامیدی از آن را بزرگ‌ترین گناه می‌داند. اگر دلتان برای بهتر بودن و یک شروع جدید در زندگی معنوی تنگ شده است از فرصت روز عرفه اینگونه بهره‌برداری کنید:

 

سوار کشتی امام حسین(ع) شوید

یاد امام حسین(ع) با عرفه گره خورده است. چرا؟ وقتی امام‌حسین(ع) دعای عرفه را در صحرای عرفات خواندند به‌جای حرکت به سمت مکه از ترس بی‌احترامی یزید به منطقه امن خانه خدا با ریختن خونشان، به سمت سرزمین کربلا راهی شدند. در روایات مختلفی آمده است که خداوند در روز عرفه، اول به زائران امام‌حسین(ع) نگاه می‌کند و آنها را می‌بخشد و بعد افرادی که در سرزمین عرفات هستند.

 

با این حال همین خدا هم به ما یاد داده است که اگر آرزوی انجام کار خیری را داشته باشیم از آن گروه حساب می‌شویم. پس روز عرفه وقتی است که اگر در کربلا نیستیم، باید از ته‌دل حسرت و آرزوی آنجا بودن را داشته باشیم. شاید سؤال کنید چرا وصل‌شدن به امام‌حسین(ع) خاصیت درمان روح و رشد معنوی بی‌نظیری به ما می‌دهد و همیشه به این امر توصیه می‌شود؟ روز عرفه زمانی است که اسلام ایشان را به‌عنوان یک الگوی تمام قد بندگی معرفی می‌کند.

 

داشتن چنین الگویی هدف چطور بندگی کردن، میزان گذشت از خود برای خدا، نحوه تحمل سختی‌ها، ارزش دینداری و… را نشان می‌دهد و استعداد ما را برای رشد معنوی چند برابر می‌کند. وقتی انسان پای دعای عرفه می‌نشیند که امام‌حسین(ع)چطور با وجود آن همه خوبی باز هم به همراه گریه‌های شدید خدا را شکر می‌کند، عذر می‌خواهد و… انتظارش از خودش بیشتر می‌شود.

 

برای ترقی معنوی در روزی مثل عرفه وقت آن است که انتظارات جدی، روشن و قابل انجامی برای خودتان مشخص کنید و نوع بندگی امام‌حسین(ع) را به‌عنوان یک تلنگر دائمی برای پایبندی به قرارهای خودمانی‌تان به‌کار ببرید.

 

روزانه شکرگزار باشید

بنده‌های شاکر، راه انس با خدا و یاد او را بهتر از بقیه درک می‌کنند. اینکه به هرچه نگاه کنند رد پای خدا را در آن ببینند و بهانه شکری به آنها بدهد، فرصت‌های لحظه به لحظه‌ای برای یادآوری حضور و حمایت خدا به آنها می‌دهد که در پناه آن رشد معنوی چشمگیری دارند.

 

دومین برکت شکر، در صاحب ندیدن خودتان است. وقتی فردی در دل اتفاق‌های خوب و در داشته‌هایش فقط خدا را ببیند نه غرورش را، همه‌چیز آماده می‌شود تا بتواند بستری مناسب را برای زندگی و تلاش خود فراهم کند. برای یک شروع خوب در روز نیایش به تقویت روحیه شکرگزاری از خدا و قدردانی از مردم بیشتر فکر کنید.

 

فردی که پرتوقع نباشد و لطف دیگران را پای وظیفه آنها نگذارد؛ قدردان است و از بیان تشکر و سپاس ترسی ندارد. به عنوان نمونه کوچک شکرگزاری از خدا، تمرین کنید تا خوبی‌های اطرافیانتان را باارزش بدانید و اهل ابراز نکات مثبت به آنان باشید. این قدردانی به‌خود شما هم کمک می‌کند تا با ایجاد انگیزه در مخاطب‌تان به اصلاح عادت‌های ناپسند آنان نیز کمک کنید.

 

می‌توانید کمی به غریبه‌ها هم فکر کنید مثلا اگر از یک برنامه تلویزیونی درس گرفته‌اید، یک مقاله روزنامه روی شما اثر گذاشته است، یک پله برقی که شهرداری در جایی گذاشته و به شما کمک کرده است و… با آنها تماس بگیرید و برای ادامه روند خوبشان به آنها انگیزه بدهید و به خاطر کمکشان به شما از آنها قدردانی کنید.

 

قدردانی بزرگ‌ترهای خانه از دیگران به روحیه قناعت و شکر بچه‌ها از تلاش‌های والدین و نعمت‌های خدا هم اثر زیادی می‌گذارد. با این حساب به‌خاطر ارتباط تنگاتنگ اعضای خانواده با هم، خانه شما بهترین محل تمرین شکرگزاری از خدا و قدردانی از بنده‌های خداست.

 

با دعای روز عرفه با معرفت زندگی کنید

عرفه به معنی شناخت و معرفت است. اگر قرار باشد از بین جمله‌های مختلف دعای عرفه امام‌حسین(ع)، 2جمله را برای همه سال خودتان ذخیره کنید تا شاخص عملکردتان در زندگی باشد می‌توانید درباره این دو فراز دعای عرفه بیشتر از قبل تفکر کنید:

 

امام‌حسین(ع) یک جمله بسیار زیبا در دعای عرفه دارند. «ما ذا وَجَد مَن فَقدک و ما ذا فَقَد مَن وجدک؛ آن کس که تو را دارد چه ندارد و آن کس که تو را ندارد چه دارد؟» خیلی‌ها به ظاهر چیزی ندارند ولی خدا را دارند و همه عالم را دارند. برای پیشرفت در هر زمینه‌ای که وارد شوید، احساس دارایی و حامی داشتن شرط موفقیت است.

 

کسی که فکر کند تلاشش ارزش دارد، به نتیجه می‌رسد و امید پیدا می‌کند. کسی که اعتبار دارایی‌های مختلف را یکسان نبیند و بداند چه چیزهایی ارزش دارد و سرمایه واقعی به‌حساب می‌آید خیلی از دلواپسی‌هایش حذف می‌شود. این ضرب‌المثل با خدا باش و پادشاهی کن اشاره به همین تعبیر دعای عرفه دارد.

 

اگر می‌خواهید با تکیه بر دعای عرفه شناخت بندگی‌تان چندبرابر شود تا سایه آن روی همه زندگی‌تان بماند، به قدرت خدا بیشتر فکر کنید.در هرکجا که هستید دنبال نشانه‌های قدرت خدا بگردید. فهم قدرت خدا که در وجودتان باشد، به‌دنبال آن ضعف و ناتوانی خودتان هم برایتان مصور می‌شود که این نقطه تولد بنده بودن است.

 

«خدایا چنانم ترسان خودت کن که گویا می‌بینمت و به پرهیزکاری از خویش خوشبختم گردان و به واسطه نافرمانیت بدبختم مکن»

من بدبختم و او خوشبخت. کی من خوشبخت می‌شوم و… این جمله‌ها را زیاد شنیده‌اید یا حتی بیان کرده‌اید! اما وقتی معیارخوشبختی در دسترس نباشد نه می‌توان برای رسیدن به آن تلاش کرد و نه می‌توان در سایه آن تلاش، نشاطی به‌دست آورد. با عیار دعای عرفه ، فردی که بگوید دنیا محضر خداست و همیشه خدا را مراقب خودش بداند یک سرمشق جدی سبک زندگی پیدا کرده است.

 

با این حساب، بداخلاقی‌ها و بی‌قانونی‌ها به هیچ قیمتی شدنی نیست. دوست داشتن و رحمت خدا مجوز این نمی‌شود که من هر حقی از خدا را نادیده بگیرم به این دلیل که خدا بخشنده است. یعنی مرز در دعای عرفه ، زندگی در حد عشق به خدا و همزمان پروا و ترس از خداست. با این نوع برداشت از دعای امام‌حسین(ع) در روز عرفه ، نگاه به حضور خدا همه جای زندگی‌تان می‌تواند جاری باشد. آن وقت طعم بندگی به جانتان می‌نشیند. درک سختی‌های قیام عاشورا به‌خاطر همین لذتبخش بودن طعم بندگی، برای خانواده و خود ایشان میسر شد.

 

بچه‌ها را با دعا کردن آشنا کنید

سیره اهل‌بیت(ع) به ما می‌آموزد که بچه‌ها را به دعا دعوت کنیم. برای دعاهای آنها آمین بگوییم و برای دعاهای خودمان بخواهیم تا آمین بگویند؛ درست دعا کردن را به آنها یاد بدهید.

به بچه‌ها بگویید که خداوند دوست دارد آدم‌ها برای هم دعا کنند؛ مثلا برای دوست‌ات دعا کن. یا برای پدر و مادر و خاله و عمو و… با این کار خدا دعای تو را هم مستجاب می‌کند.

به آنها یاد بدهید که دعا در بعضی از مکان‌ها احتمال بیشتری برای استجابت دارد. چون آن مکان و آن زمان برای خداوند خاص است و ارزش بیشتری دارد؛ مثلا در حرم ائمه و امامزاده‌ها و… یا در زمان‌های خاصی مثل لحظات سحر و اذان و… .

 

نویسنده : فاطمه محمدصالحی