مقوله تربیت در ادیان و به ویژه در احادیث، روایات و قرآن کریم مبحثی بسیار مهم است که خانواده‌ها را به اهمیت آن به ویژه رعایت نکات تربیتی برای فرزندانشان توصیه‌های فراوانی می‌کند.
دوران کودکی بهترین زمان برای تربیت انسان به شمار می‌رود به گونه‌ای که در این سن کودک هر آنچه که آموخته را در ذهن داشته و در بزرگسالی طبق آن عمل می‌کند، بدین منظور قرآن کریم و احادیث بر تربیت کودک از خردسالی تا نوجوانی تأکیدات فراوانی داشته و به تشویق و ترغیب خانواده‌ها به تربیت اسلامی پرداخته‌اند.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مهدهای بسیاری در کشور در قالب مهدهای کودک و مهدهای قرآنی شکل گرفت که در دهه اخیر شاهد توسعه مهدهای قرآنی و گرایش خانواده‌ها به تربیت دینی فرزندان بودیم، به نوعی که یکی از مسائلی که امروزه خانواده‌ها را به مهدهای قرآنی سوق می‌دهد خلأ وجود مکانی مورد اعتماد برای تربیت فرزندان است بر همین اساس مهدهای قرآنی که با محوریت تربیت اسلامی فررزندان فعالیت دارند، در سال‌های اخیر در کانون توجه والدین قرار گرفته‌اند که یکی از آن‌ها مهد قرآن «بصیرت» در حکیمیه است.
مهدکودک و پیش‌دبستانی قرآنی بصیرت با رویکرد قرآنی و تربیت دینی در اردیبهشت ماه سال 1393 در مجموعه دارالقرآن تأسیس و پس از تجهیز آغاز به کار کرد.
در این مهد قرآنی تربیت قرآنی و اسلامی افراد مورد توجه ویژه قرار دارد و متولیان و مربیان نیز همواره سعی دارند به طور غیرمستقیم کودکان را بر اساس آداب اسلامی تربیت کنند.
بصیرت یکی از مهدهای قرآن استان تهران است که توانسته با اجرای برنامه‌های گوناگون در جذب و تربیت قرآنی افراد موفق عمل کند تا جایی که حتی خانواده‌ها نیز همواره از تربیت و ادب فرزندان خود نیز ابراز رضایت می‌کنند.
به گفته کمیزی مدیر مهد قرآن بصیرت، در این مهد آموزش‌های مقدماتی به صورت غیرمستقیم به کودکان آموزش داده می‌شود. آموزش‌ها نیز بر اساس مضامین الهی است و آیات کاربردی قرآن استخراج شده و مضامین آن در قالب‌های مختلفی همچون عکس، نقاشی، داستان، شعر، نمایش و نقاشی بیان می‌شود.
بسیاری از افراد از آنچه در مهدهای قرآنی می‌گذرد، اطلاع دقیق ندارند و تصور می‌کنند مهد قرآن یعنی مکانی برای یادگیری و حفظ قرآن؛ در حالی که مهدهای قرآن جایی برای حفظ قرآن کریم نیست بلکه در این محیط آموزشی کودکان با اخلاق و آداب قرآن و اسلام آشنا می‌شوند و رفتاری متناسب با سیره معصومین(ع) را می‌آموزند.
* در مهدهای قرآن آموزش‌های مقدماتی بر پایه مضامین الهی است
مدیر مهد قرآن بصیرت در گفت‌وگو با خبرنگار فعالیت‌های قرآنی خبرگزاری فارس با بیان اینکه مهد قرآنی مکانی برای تربیت قرآنی کودکان است، می‌گوید: در مهدهای قرآن آموزش صرف قرآن کریم نداریم در حالی که برخی تصور می‌کنند در مدت زمان معین فرزندشان باید آیات و حتی چند جزء از قرآن را حفظ کنند؛ این تفکری اشتباه است.
وی با بیان اینکه در مهدهای قرآن آموزش‌های مقدماتی بر پایه مضامین الهی است، می‌افزاید: در مهد قرآن بصیرت ما سعی داریم گروه‌های سنی تحت پوشش را با خلاقیت و نوآوری به صورت غیر مستقیم با مضامین دینی آشنا کنیم. به طور مثال آیات موضوعی قرآن را استخراج کرده و مضامین آن را در قالب داستان، شعر، نقاشی و کاردستی به کودکان القا می‌کنیم.
* لزوم استفاده از زبان هنر برای جذب کودکان در مهدهای قرآن
کمیزی با اشاره به لزوم استفاده از زبان هنر برای جذب کودکان، می‌گوید: اگر کودکان را به صورت نمادین و جذاب با قرآن آشنا کنیم پس از مدتی خودشان مشتاق می‌شوند تا در این مسیر حرکت کنند بر همین اساس ما به آموزش غیرمستقیم توجه ویژه‌ای داریم و همواره سعی می‌کنیم با ابزارهای جذاب تربیت قرآنی کودکان را در مسیر صحیح نهادینه کنیم.
مهد قرآنی بصیرت برای سه گروه سنی مهد، آمادگی و پیش‌دبستانی فعالیت دارد و سعی می‌کند کودکان را قرآنی تربیت کند؛ البته تربیت قرآنی به معنای آموزش‌های قرآنی نیست بلکه همواره آموزش غیرمستقیم آداب و رفتار مد نظر قرار دارد.
هنگامی که وارد این مهد می‌شوی رنگ‌های شاد و جذابی خودنمایی می‌کند. کودکان نیز منظم نشسته، قصه و داستانی مربی را گوش می‌دهند؛ عروسکی که در حال وضوگرفتن است تا نماز بخواند، دختری که با رفتارش موجب خوشحالی خانواده می‌شود و احسان به والدین را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است.
در گوشه‌ای از این مهد قرآنی پسر بچه‌ای در حال بازی با همکلاس خود است؛ آن‌ها با هم بر روی یک کاغذ نقاشی کرده و در حال رنگ کردن نقاشی هستند.
تعامل این دو کودک آنقدر جالب بود که حتی نظر یکی از والدین را به خود جلب کرد؛ در مهدهای قرآنی همکاری کودکان در فعالیت‌ها و حتی یادگیری کارهای گروهی بیش از سایر مهدها به صورت غیر مستقیم آموزش داده می‌شود.
در مهد قرآنی بصیرت به نماز نیز تأکید می‌شود تا جایی که حتی به گفته مدیر این مهد نماز جماعت برگزار می‌شود تا کودکان با خواندن نماز آشنا شوند. البته نحوه خواندن نماز نیز در کلاس‌ها همراه با شادی و بازی‌های مفرح در قالب نمایش عروسکی و قصه‌های کودکانه تدریس می‌شود.
در کنار این مهد قرآن فضایی برای تفریح کودکان در نظر گرفته شده است؛ استخر توپ، استفاده از بازی‌های تفریحی و فکری از امکاناتی است که کودکان در زمان حضور در مهد از آن استفاده می‌کنند؛ همچنین در بخش دیگری از مهد قرآن بصیرت فضایی با گیاهان مختلف قرار دارد که در طول هفته کودکان به این مکان رفته و با گیاهان مختلف آشنا می‌شوند.
* برنامه‌های آموزشی این مهد با محوریت قرآن است
به گفته مدیر مهد قرآن بصیرت گیاه شناسی می‌تواند کودکان را با خالق هستی آشنا کند، وقتی در طول فصل‌ها با گیاهان مختلف آشنا می‌شوند و تفاوت فصول را می‌بینند بهتر می‌توانند در آینده تغییرات و شگفتی‌های آفرینش را درک کنند.
در این مهد قرآنی در کنار آموزش‌های مقدماتی به تربیت قرآنی افراد توجه می‌شود تا جایی که کودکان همراه با بازی‌های کودکانه در محیطی دینی رشد می‌کنند.
برنامه‌های آموزشی این مهد با محوریت قرآن است و در هر برهه برنامه‌های خاصی همچون نمایش، نقاشی، داستان، بازی و سرگرمی‌هایی متناسب با آیات قرآن کریم ندارک دیده شده است. در این مجموعه آموزش‌های به‌روز و مورد نیاز کودکان در فضایی آرام و سالم معنوی تدریس می‌شود.
* رضایت کودکان از حضور در مهدهای قرآنی
در ساعتی که کودکان در مهد هستند شادی و سرگرمی‌هایی بسیاری دارند که هر کدام از آن‌ها به نیکی و خوبی از آن یاد می‌کنند.
پویا 5 ساله یکی از کودکانی است که در این مهد قرآنی آموزش می‌بیند. وی با اشاره به سرگرمی‌هایی که در مهد دارد، می‌گوید: من در اینجا کنار بازی‌هایی که داریم با دوستان زیادی آشنا شده‌ام. ما در بیشتر اوقات تفریحات آموزنده‌ای داریم که می‌تواند در آینده برایمان مفید باشد. به طور مثال وقتی داستان‌های پیامبران را می‌شنویم می‌توانیم از آن‌ها درس بگیریم و کارهای خوب آن‌ها را ادامه دهیم.
شاید وقتی اسم « مهد قرآنی » را بشنویم این شبهه پیش بیاید که در این مهدها تنها به امور قرآنی توجه می‌شود و برنامه‌های تربیتی در حاشیه قرار دارد؛ برخلاف این تصور در مهد قرآنی بصیرت نه تنها به تربیت و سرگرمی‌های کودکان بلکه به تغذیه آن‌ها نیز توجه می‌شود. در این مهد سعی شده برنامه‌ریزی‌ها به روز و متناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی پیش رود تا جایی که کودکان در زمان حضور در مهد علاوه بر کلاس‌های ورزشی با کلمات انگلیسی هم آشنا می‌شوند.
* هیچ اجباری برای حفظ قرآن در کلاس‌ها نداریم
مدیر مهد قرآن بصیرت با اشاره به برنامه‌های روزانه کودکان در این مهد قرآن، می‌گوید: کودکان 3 و 4 سال در بخش کودکستان، 4 و 5 سال در بخش آمادگی و کودکان 5 و 6 در بخش پیش‌دبستان تحت آموزش‌هایی متناسب با سن و توانمندی‌های خود قرار می‌گیرند. به طور مثال در بخش پیش‌دبستانی ساعت 8 تا 8:30 ورزش صبحگاهی داریم و کودکان پس از آن برای داشتن روزی خوب دعا می‌کنند و سوره‌هایی که در کلاس‌های یادگرفتند جمع‌خوانی می‌کنند. همچنین ذکر ایام هفته به صورت شعر را با هم می‌خوانند.
وی با بیان اینکه کودکان یاد گرفتند که قبل از غذا خداوند متعال را به خاطر نعمت هایش شکرگذاری کنند، می‌افزاید: پس از ورزش صبحانه‌ای واحد دارند که قبل از خوردن دسته جمعی دعا می‌کنند. دلیل هماهنگ بودن صبحانه هم این است که عادات بد غذایی را کنار بگذارند تا در کنار ذهنی سالم بدنی سلامت نیز داشته باشند.
کمیزی با اشاره به برگزاری کلاس‌های مختلف هنری و تفریحی، می‌گوید: ما سعی داریم تمامی مفاهیم و اصول را به صورت نقاشی و کاردستی و داستان به کودکان بیاموزیم؛ داستان‌های قرآنی از جذابیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است به طوری که وقتی داستان‌های مفهومی و قرآْنی بازگو می‌شود بسیاری از کودکان جذب آن شده و با دقت به آن گوش می‌دهند.
مدیر مهد قرآن بصیرت با بیان اینکه ما هیچ اجباری برای حفظ قرآن در کلاس‌ها نداریم، می‌افزاید: در مهد برخی سوره‌های کوچک را کودکان حفظ می‌کنند؛ یکی از مادران وقتی فرزندش سوره مبارکه «توحید» را از حفظ خوانده بود بسیار خوشحال ذوق زده شد و می‌گفت: «من در منزل هر چه با او کار می‌کردم نمی‌توانست حفظ کند».
* استفاده از راهکارهای جذاب یادگیری را برای کودکان آسان می‌کند
وی با اشاره به اینکه استفاده از راهکارهای جذاب یادگیری را برای کودکان آسان می‌کند، می‌گوید: اگر کودکان به صورت عملی با آموزه‌های دینی و قرآنی آشنا شوند به طور حتم آن را در زندگی خود به کار می گیرند و دیگر نیازی به القای مفاهیم به صورت مستقیم نیست.
کمیزی با بیان اینکه خانواده‌ها همواره برای تربیت صحیح فرزندانشان تلاش می‌کنند، می‌افزاید: برخی تصور می‌کنند مهد قرآن مکانی برای یادگیری قرآن آن‌هم برای خانواده‌های مذهبی است در طول این چند سال خانواده‌های مختلفی به ما مراجعه کردند که حتی بسیاری از آن‌ها از نظر اعتقاد دینی چندان پایبند نبودند. مادری که با حجاب معمولی بود پس از مدتی به خاطر علاقه فرزندش به چادر، چادری شد و هم‌اکنون نیز نه تنها فرزندش بلکه خودش هم حجاب برتر را برگزیده است.
وی با اشاره به اینکه تمایل افرادی که کمتر با قرآن سروکار دارند به تربیت دینی فرزندانشان بیشتر است، می‌گوید: برای بسیاری از خانواده‌ها قرار گرفتن فرزندانشان در محیط های قرآنی از اهمیت زیادی برخوردار است. وقتی یکی از کودکان سوره مبارکه «تین» را حفظ کرد مادر وی هدیه‌ای تهیه کرد و بسیار خوشحال بود و می‌گفت فکر نمی‌کردم پسرم بتواند در این سن این سوره را حفظ کند.
کمیزی برگزاری مراسم در مناسب‌های مختلف را یکی از برنامه‌های جنبی مهد بصیرت عنوان می کند و می‌افزاید: در تمام برنامه‌ها و مناسبت‌ها سعی می‌کنیم برنامه‌ای داشته باشیم تا کودکان با اهمیت روزهای مهم سال آشنا شوند. حتی در روز پرستار یکی از پرستاران با پوشش بیمارستانی به مهد آمد و کودکان را با کمک‌های اولیه و سایر امور آشنا کرد.
* مهم‌ترین اصول تربیت دینی، آموزش آداب و رفتار است
کمیزی آموزش آداب و رفتار را از مهم‌ترین اصول تربیت دینی می‌داند و می‌گوید: وقتی مادری می‌بیند که فرزندش در جمع خوش‌برخورد و مؤدب رفتار می‌کند و به بزرگترها احترام می‌گذارد بسیار خوشحال می‌شود به همین ما آداب اجتماعی و رفتاری را به کودکان آموزش می‌دهیم به طوری که آن‌ها می‌آموزند باید پس از ورود به جمع سلام کنند یا بهداشت را رعایت کنند. ما وقتی به آن‌ها توصیه می‌کنیم مسواک بزنند در کنار ان احادیث مرتبط با پاکیزگیی و بهداشت را استخراج کرده و به صورت شعر و داستان می‌خوانیم تا آن‌ها تشویق شوند.
آموزش‌های مهدهای قرآن به یادگری آداب و رفتار در بین کودکان خلاصه نمی‌شود؛ ستاری مادر همتا در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: وقتی می‌بینم دخترم تا این حد به خواندن دعای قبل از خوردن هر چیزی اینقدر معتقد است بسیار خوشحال می‌شوم. یک روز در جایی شام دعوت بودیم وقتی همه می خواستند غذا بخوردند همتا با استرس و هیجان گفت: «وای صبر کنید، دعای قبل از غذا را نخواندیم». این نشان می‌دهد که رفتارها و تربیت‌های نه تنها در کودکان بلکه در بین اطرافیان آن‌ها نیز مؤثر است.
سالاری مادر پویا یکی از کودکان مهد قرآن بصیرت نیز با بیان اینکه من آیةالکرسی را حفظ نبودم، می‌گوید: وقتی پویا آیةالکرسی را حفظ کرد همیشه پس از بیرون آمدن از منزل می‌خواند. من هم به واسطه تکرارهای او آیةالکرسی را حفظ کردم و در ماشین هم تلاوت این آیات را می‌گذارم تا در ذهنمان تثبیت شود.
بر اساس این گزارش، مقوله تربیت کودکان و نوجوانان امری بدیهی است که در وهله نخست باید آموزش و پرورش و سپس نهادها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی به امر مهم تربیت دینی و اسلامی کودکان و نوجوانان توجه بسیار داشته باشند، زیرا اهتمام ویژه به تربیت ایرانی _ اسلامی توسط خانواده و جامعه منجر به شکوفایی کشور در عرصه‌های مختلف خواهد شد.
نویسنده : مریم سادات آجودانی
