نشر الکترونیک کتاب (Electronic Publishing) به فرایند تولید و انتشار کتاب از طریق ابزارهای الکترونیکی (موبایل، تبلت، رایانه و…) گفته می‌شود. طی چند سال گذشته بحث رجوع و استفاده مخاطبان کتاب‌ها از کتب الکترونیک شکل تازه‌ای به خود گرفته است و در این بین گروه‌ها و شرکت‌هایی نیز وارد این عرصه شده و کتاب‌ها را به این شکل به مخاطبان عرضه می‌کنند چرا که شاید بسیاری از نبودن ebook‌های فارسی‌زبان در اپلیکیشن‌های معروف دنیا ناراضی باشند و دلشان بخواهد به زبان فارسی کتاب الکترونیک بخوانند.

نشر الکترونیک کتاب عمدتاً بر دو محور “تولید متن” و “شیوه توزیع” آن متمرکز بوده و موجب تولید کتاب های الکترونیکی می گردد که توسط رایانه، موبایل و یا تبلت قابل اجرا می باشد. سادگی اجرا بر روی رایانه، سادگی جستجو در متن، امکان عرضه یا فروش ساده تر، قابلیت افزودن امکانات مالتی مدیا، کاهش هزینه های انتشار کتاب، عدم نیاز به فضای فیزیکی برای انبار و انتشار، عدم نیاز به توزیع و ارسال به مناطق گوناگون جغرافیایی از جمله ویژگی هایی هستند که کتاب الکترونیکی را نسبت به کتاب کاغذی متمایز می کند.

از ابتدای ایجاد فروشگاه‌های بزرگ عرضه کتاب به شکل الکترونیک تا امروز، آمار رو به رشد این عرصه نشانه‌هایی از توجه عموم مردم به این عرصه است. در سال‌های اخیر میزان درآمد انتشارات بزرگ دنیا در عرصه کتاب‌های الکترونیک گاهی نیز از عرضه کتاب‌ها به شکل سنتی و کاغذی پیشی گرفته است. این آمار نشان از آن دارد که تغییر بزرگی در راه است.

سایت آمازون پیش از این با انتشار یک نمودار به بررسی وضعیت و استقبال از نشر الکترونیک در سایت خود پرداخته بود. براساس این نمودار از زمان عرضه اولین دستگاه کتاب‌خوان الکترونیک کیندل، در ماه نوامبر سال 2007 میزان درآمد فروش الکترونیک سایت آمازون از حدود 30 میلیارد دلار در سال 2007 به حدود 170 میلیارد دلار در ابتدای سال 2015 میلادی رسیده است. همچنین این نمودار نشان می‌دهد که از سال 2007 تاکنون حدود 100 هزار شغل جدید بدلیل گسترش این روش ایجاد شده است.

در ایران هم چند سالی است که برخی از مجموعه‌های دولتی یا خصوصی کار خود را در این عرصه آغاز کرده‌اند و به دنبال ایجاد این تغییر بزرگ در ایران نیز هستند. تغییری که با وجود مزایای گسترده این شیوه عرضه کتاب دوری ما از این روش را اشتباهی بزرگ نشان می‌دهد. مزایایی مانند حذف هزینه کاغذ و چاپ، حذف هزینه توزیع کتاب، توزیع گسترده و سراسری، سرعت انتشار و توزیع بالا، سازگاری با محیط زیست، قابلیت مطالعه روی رایانه، تبلت، موبایل و در کل دسترسی راحت‌تر به محتوا.

«فراکتاب»؛ «کتاب‌خوان دیجیتال ایرانسل» و «نرم‌افزار کتاب‌خوان سوره مهر»:‌

(www.faraketab.ir)؛ (www.ketabkhan.irancell.ir)؛ (www.sooremehr.ir)

نرم‌افزارهای «فراکتاب»، «کتاب‌خوان‌ دیجیتال ایرانسل»، «نرم‌افزار کتاب‌خوان سوره‌مهر» نرم‌افزارهای تقریبا مشابهی هستند که توسط یک مجموعه به نام «تامین محتوای نگین» پشتیبانی می‌شود. البته نباید هم از همکاری استراتژیک ایرانسل و سوره مهر با شرکت «تامین محتوای نگین» که سازنده نرم‌افزار «فراکتاب» بوده است، بگذریم. فراکتاب نام جدید آوابوک است. آوابوکی که چند سال پیش برای اولین بار در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال خود را به مخاطبان معرفی کرد.

به گفته وب‌سایت این شرکت، «تامین محتوای نگین» مجری فنی و تامین کننده محتوای کتابخوان دیجیتال ایرانسل و کتابخوان فراکتاب و نرم‌افزار کتاب‌خوان سوره‌مهر است. سوره‌مهر نیز از طرف این شرکت توانسته است که به نرم‌افزاری مشابه برای ارائه آثار خود به شکل اختصاصی دست پیدا کند.

با توجه به اعلام وب‌سایت شرکت «تامین محتوای نگین» این شرکت با 115 مالک محتوا، 1443 محتوا و اثر با حدود 57096 کاربر و میزان دانلود 43921 عدد از این نرم‌افزار، یکی از فعالان این عرصه است.

در این مجموعه از دریافت محتوا تا ارائه محتوا به مخاطب 6 مرحله وجود دارد که شامل بررسی تفاهم نامه، تنظیم و ارسال تفاهم نامه، ارائه محتوا، تبدیل محتوا، تایید محتوا و عرضه محتوا است که البته می‌شود گفت که این روشی مشابه در تمام نرم‌افزار‌های موجود در این عرصه است.

این شرکت برای ارائه محتوا به مخاطب در کتابخوان دیجیتال فراکتاب و کتابخوان دیجیتال ایرانسل از پسوندهای اختصاصی همان مجموعه‌ها استفاده می‌کند. البته نرم‌افزار کتاب‌خوان سوره مهر هم در این مجموعه با پسوند اختصاصی خود فقط به ارائه کتاب‌های منتشر شده توسط انتشارات سوره‌‌مهر می‌پردازد.

امین نادری، مسئول بخش سوره مهر الکترونیک حوزه هنری، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه ما تلاش کرده‌ایم که از هر موقعیتی برای ارائه آثار انتشارات در بین برنامه‌های مختلف استفاده کنیم، گفت: ما در هر جایی که دیدیم مخاطب‌های خاص خود را دارد در آن برنامه‌ها نیز فعال شدیم و با آنها همکاری استراتژیک خود را آغاز کرده‌ایم.

وی افزود: بر اساس تلاش ما از نمایشگاه سال 92 تا پایان امسال توانسته‌ایم که 600 عنوان از کتاب‌های خودمان را به شکل الکترونیک عرضه کنیم و برای مثال از نرم‌افزار عرضه اپلیکیشن‌های آندروید پارس‌هاب نیز برای ارائه آثار خودمان استفاده کردیم. کتاب‌هایی که با ایجاد امکان خوانش کتاب توسط نرم‌افزار عرضه شده به شکل صوتی نیز به مخاطبان ارائه شده است.

به گفته نادری یکی از مزیت‌های فراکتاب و نرم‌افزارهای مشابه آن همراه کردن صوت با متن است. به این ترتیب که شما می‌توانید هر جای کتابی را که دوست دارید، به‌صورت صوتی بشنوید تا کمی به چشم‌هایتان استراحت دهید.

معرفی طاقچه ,فیدیبو و خط

طاقچه:

(http://taaghche.ir)

آبان ماه امسال بود که کتابفروشی اینترنتی «طاقچه» به جمع دیگر سامانه‌های فروش قانونی کتاب‌های الکترونیک ایرانی پیوست.

محمد صدوقی مدیر پروژه «طاقچه» در شرکت «خدمات هوشمند حصین همراه پردیس» پیش از این گفته بود:‌ این نرم‌افزار با توافق حاصل شده با برخی از ناشران به عنوان صاحبان اثر، نسخه‌ای از فایل کتاب آنها را با فرمتهای pdf  و epub تولید و برای استفاده عمومی در این سامانه به فروش می‌رساند.

به گفته صدوقی آثار ارائه شده در این نرم‌افزار قابلیت کپی شدن و نیز ارسال به غیر را دارا نیستند و فقط در داخل این نرم‌افزار و با نام کاربری اختصاصی افراد قابل مطالعه خواهند بود. قیمت اعلام شده برای هر کتاب در این فروشگاه مجازی بر پایه قیمتی است که ناشر و مدیران این فروشگاه بر روی آن توافق کرده‌اند که به دلیل حذف موضوع چاپ از فرآیند تولید کتاب بسیار پایین تر از قیمت نسخه چاپی آن خواهد بود.

قرار بر این است که نرم‌افزار طاقچه در ابتدای فعالیت خود بر روی مطلب خاصی تمرکز نداشته باشد و تمامی آثار ناشران علاقه‌مند را عرضه کند اما در دراز مدت تمرکز آنها بر ارائه کتاب‌های دانشگاهی خواهد بود.

فرزان فلاحت، یکی از اعضای تیم فنی و اجرایی نرم‌افزار طاقچه در گفت‌و‌گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه تجربه نرم‌افزار مایکت این فضا را برای آن شرکت فراهم آورده است که بتوانند به خوبی از نرم‌افزار کتاب‌خوان خود نیز بهره‌برداری کنند، افزود: ما همواره بر روی این نرم‌افزار گروه‌هایی را برای تست این نرم‌افزار قرار می‌دهیم که ایراد‌های احتمالی آن را برای ما کشف کنند.

وی افزود: تلاش ما آن است که تا پیش از عید به 700 عدد اثر در این نرم‌افزار برسیم که این اثرها شامل فایل‌های epub و pdf با امنیت بالا خواهد بود.

فلاحت در پاسخ به سوالی مبنی بر سخت بودن مطالعه فایل‌های PDF در دستگاه‌هایی با صفحه نمایش کوچک گفت: این نرم‌افزار فضایی را فراهم آورده است که با استفاده از Smart Zoom مشاهده راحت اینگونه فایل‌ها برای مخاطب شکل بگیرد.

این عضو تیم فنی و اجرایی نرم افزار طاقچه با اشاره به امنیت بالای نرم‌افزار طاقچه گفت: منبع و سورس این برنامه اختصاصی است و به دلیل تجارب شرکت در عرصه امنیت‌ نرم‌افزاری و شبکه‌های مجازی و بانکی قطعا تلاش برای هک این نرم‌افزار هزینه زمانی و مالی بسیار سنگینی را برای کسانی که بخواهند این نرم‌افزار را هک کنند، خواهد داشت. همچنین این برنامه تلاش کرده است که با بهینه سازی فونت نازنین به خوانش بهتر کتاب ها نیز کمک کرده باشد.

فیدیبو:

(http://fidibo.com)

نرم‌افزار فیدیبو کار خود را با حضور و رونمایی وزیر ارشاد از این نرم‌افزار در 11 اسفند 92 با حضور برخی از مسئولان فرهنگی و اهالی نشر آغاز کرد. به گفته مسئولان این مجموعه، فیدیبو اولین سامانه multi-platform تولید و توزیع کتاب الکترونیک در خاورمیانه است که مبتنی بر استانداردهای جهانی صنعت نشر و با رعایت کامل قانون جهانی کپی رایت طراحی و اجرا شده است.

این مجموعه با پشتیبانی مهدی فیروزان، مدیر عامل شهر کتاب حدودا 4 سال پیش و با شعار «مطالعه آزاد برای همه، همه وقت، همه جا» فعالیت اولیه خود را آغاز کرد و دو سال بعد در سال 92 به بهره‌برداری رسید و امروز با حدود 3100 اثر و 137 ناشر کار خود را ادامه می‌دهد.

مجید قاسمی، مدیرعامل فیدیبو در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه تبدیل نسخه‌های متنی به نسخه‌های امن قابل استفاده در این مجموعه توسط افراد حاضر در فیدیبو صورت می‌گیرد، گفت: پیشرفتی که تاکنون فیدیبو به دست آورده است مرهون تبلیغات مردمی است و هیچ تبلیغ دیگری در کار نبوده است چرا که ما بیشتر از همه چیز بدنبال افزایش کیفیت ارائه محصولاتمان به مخاطبان هستیم.

به گفته قاسمی فیدیبو تلاش کرده است که هزینه کتاب‌های ترجمه شده را نیز به انتشارات‌های اصلی آن مانند “وایلی” و دیگر انتشارات‌های بین‌المللی بپردازد و همچنین تلاش کند که در آینده نیز بتواند کتاب‌های این انتشارات‌ها را به شکل مستقیم و زبان اصلی در کشور عرضه کند.

مدیرعامل فیدیبو افزود: ما همواره تلاش کرده‌ایم که با ارائه هر نسخه جدید از نرم‌افزار فیدیبو آن را در اختیار برخی از مخاطبان خود قرار دهیم که در صورت وجود اشکال یا ایراد نرم‌افزاری آن را اصلاح کنیم چرا که ما هیچگاه بدنبال رقابت با دیگران و شرکت‌های مشابه نبوده و همواره هم به دنبال آن بوده‌ایم که معیار ما دروازه‌بانی ارتباطات و اطلاعات نباشد و هرآنچه وزارت ارشاد به آن مجوز لازم را می‌دهد ما تلاش می‌کنیم تا به بهترین شکل آن را در نرم‌افزار فیدیبو منتشر کنیم.

بر اساس اطلاعات منتشر شده، فیدیبو تلاش دارد تا با افتتاح دفاتر پشتیبانی و فنی در کشورهای اسپانیا(مورسیا)، لبنان (بیروت) و ایران (تهران) در کوتاهترین زمان ممکن شعار خود را تحقق ببخشد.

نرم‌افزار خط (خط‌خوان):

(http://khatkhan.com/)

این نرم‌افزار که به تازگی به جمع کتاب‌خوان‌های الکترونیک پیوسته است با همراهی و پشتیبانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی کار خود را آغاز کرده و با طراحی‌ای متفاوت نسبت به دیگر نرم‌افزارها خود را نمایش داده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که قرار است تا مدتی دیگر رونمایی بزرگی برای این نرم‌افزار برگزار شود.

به گفته وب‌سایت این نرم‌افزار جدید، «گروه راهبردی خاک» وظیفه آماده‌سازی و برنامه‌نویسی این محصول را داشته و هم‌اکنون نسخه آزمایشی آن به نام «خط» را تهیه و تولید کرده است. گروه خاک تاکنون محصولاتی را مانند نرم‌افزار «نبض کتاب»، «خط» و برخی دیگر از برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها را ایجاد کرده‌ است.

به نظر می‌رسد با توجه به قدرت و دسترسی بالای مجمع ناشران انقلاب اسلامی، بانک کتاب «خط» از دیگر نرم‌افزارهای کتابخوان گسترده‌تر به نظر برسد و بازار خوب و جدیدی را برای ناشران عضو این مجمع و همین طور دسترسی راحت‌تری برای خوانندگان آنان فراهم آورد.

نرم‌افزار کتاب‌راه:

(http://www.ketabrah.ir)

این نرم‌افزار هم یکی دیگر از نرم‌افزارهای این عرصه است که به گفته برخی از فعالان این عرصه مدتی است کار خود را هر چند محدود اما آرام آرام و بی‌ سر و صدا آغاز کرده است. این نرم‌افزار تلاش دارد که ضمن ارائه کتاب‌های انتشارات‌های مختلف به ارائه و امضای قرارداد غیر انحصاری با انتشارات‌ها بپردازد و این یعنی آن‌ها می‌توانند آثار خود را در دیگر پلتفرم‌های نشر الکترونیک نیز عرضه کنند.

کتاب‌‌راه هم مانند بسیاری دیگر از این نرم‌افزارها سهمی 70 درصدی برای صاحب اثر از فروش کتاب‌ها در نظر گرفته است و تلاش می‌کند به طور ماهیانه به تسویه حساب با انتشارات‌ها بپردازد. به شکلی که درصد سهم صاحب اثر از فروش کتاب در پایان هر ماه و بر اساس گزارشات آنلاین پنل‎کاربری محاسبه و ظرف مدت حداکثر 15 روز به شماره حساب اعلام شده از جانب صاحب اثر پرداخت می‌شود.

حالا نوبت مخاطب است که در میان این جمع برنامه‌های کتاب‌خوان، برنامه مورد نظر خود را انتخاب کرده، دریافت و نصب کند و بعد از آن کتاب مورد علاقه خود را از آن خرید کرده تا در کنار وقت‌های آزادی که بر روی تبلت‌ها و گوشی‌ها بدست می‌آید، آن وقت را به کتاب اختصاص دهد و لذت کتابخوانی دیجیتال فارسی را هم تجربه کند.

منیع : تسنیم