نرم افزار تلگرام اپلیکیشنی که اطلاعات را محصور می‌کند
زندانی به بزرگی مخاطبان تلگرامی
شما هم کانال تلگرام دارید؟ درست مثل خیلی دیگر از کسانی که حرفی برای گفتن دارند، من، شما و حتی خانواده‌های ما نیز حالا یک کانال اختصاصی تلگرام دارند و می‌توانند همه حرف‌های خود و خبرهای مهم خانوادگی و اجتماعی خود را در کانال‌های تلگرام نشر دهند. بعضی از این کانال‌ها حتی، به بیش از یک میلیون مخاطب هم رسیده‌اند. چه جالب! می‌توانی برای یک میلیون نفر حرف بزنی و عکس و فیلم برایشان بگذاری. می‌توانی کارهای اقتصادی و فرهنگی و سیاسی کنی. با این حجم مخاطب می‌شود حتی حزب هم تشکیل داد!
جالب‌تر اینکه نرم افزار تلگرام یک ابزار بین‌المللی نیست. ابزاری است که در کشور روسیه و ایران کاربرد وسیع‌تر یافته و به‌سرعت ابزارهای اطلاع‌رسانی دیگر را نیز زیر چتر خود گرفته و حتی بعضی را نیز خفه کرده است!
اینکه سرور تلگرام در انگلیس است یا جای دیگر، اینکه اطلاعات کجا ذخیره می‌شوند و در اختیار چه کسانی قرار می‌گیرند، نه که اهمیتی ندارد، تلگرام نباشد، ده‌ها وسیله و برنامه ارتباطی دیگر هست که به جای تلگرام از آن استفاده کنیم و کارمان را پیش ببریم؛ واتساپ، وی‌چت، وایبر، اینستاگرام و فیسبوک و… از این دسته‌اند که هر یک ابزارهایی‌اند برای ردیابی و گرفتن اطلاعات انبوه. دسته‌بندی و فروش اطلاعات این ابزارها نیز موضوعی نیست که چندان پوشیده مانده باشد.
تلگرام اما چیز دیگری است، با ویژگی‌های جذاب و خواستنی‌تر. می‌توانی گروه‌های بزرگ چندین هزار نفری تشکیل دهی و کانال‌های اطلاع‌رسانی با مخاطبان انبوه ایجاد کنی. این امتیازی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت. آن مخاطبان انبوه و انتقال و ارسال مطالب آسان و ایجاد یک کانال فقط در کمتر از یک دقیقه! اما با این امکان فوق‌العاده و تاریخی، چرا این وسیله فقط در ایران این‌قدر پرکاربرد است؟ چرا مترقیان آمریکایی و اروپایی از آن استفاده نمی‌کنند؟!
پاسخ به این پرسش ساده است. اشتباه نکنید. نمی‌خواهم بگویم تلگرام یک ابزار جاسوسی از ایرانیان است. بله هست! دیکشنری این نرم‌افزار به بیش از ده‌میلیون واژه خاص در سراسر دنیا مجهز شده تا به محض تایپ از سوی کاربر، آن کاربر را به کاربران ستاره‌دار تبدیل کند.
اما امکاناتی که این برنامه به دست داده است، خیلی خطرناک‌تر از یک وسیله جاسوسی است؛ تلگرام ابزاری است برای محصور کردن مردم در یک حصار رسانه‌ای تا فقط خودشان برای خودشان حرف بزنند و صدایشان بیرون نرود. یک چیزی مثل عایق صوتی! و این در اینجا خیلی خطرناک است. شما مطلب می‌نویسی تا دنیا متوجه تفکر و حرفت بشوند، اما در کانال‌های رنگارنگ تلگرام، بر اساس استانداردهای جهانی حفظ حریم خصوصی، فقط آنانی متوجه می‌شوند که عضو کانال یا گروه‌اند و این یعنی به اندازه جمعیت زمین، دایره مخاطبانت کاهش می‌یابند.
اطلاعات و کانال‌های نرم افزار تلگرام در موتورهای جست‌وجو قابل بازیابی نیستند. در سال‌های اخیر وبلاگ‌هایمان را تعطیل کردیم و به کانال‌های تلگرامی کوچیدیم و این یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی بود که فقط ما گرفتارش شدیم و نه غربی‌ها و حتی نه عرب‌ها.
اطلاعاتی که در صفحات وب منتشر می‌شوند، می‌توانند در همان گوگل و موتورهای جست‌وجوی دیگر، ترجمه شده، به فرهنگ‌های گوناگون راه یابند و دیده شوند. آیا دانش یا حتی حرفی که در تلگرام می‌زنیم، در خود کانال‌های تلگرامی قابل بازیابی و استفاده است؟
تمام اهمیت نکته در همین است. برنامه‌ریزی سازمان‌های امنیتی دنیا، در حال زندانی کردن اندیشه ماست؛ در حال به زنجیر کردن حرف‌ها و ایده‌های ماست که قبل‌تر از این در وبلاگمان می‌نوشتیم. نوشته‌های وبلاگ ما در موتورهای جست‌وجو با کلیدواژه‌های بی‌شمار قابل دستیابی بود اما حالا با این پدیده خطرناک، گمان می‌کنیم که با مخاطبی انبوه سروکار داریم؛ ولی به واقع این‌گونه است که داریم خودمان برای خودمان در زندانی مجازی سخنرانی می‌کنیم. با این اوصاف، آیا نمی‌توان تلگرام را ابزاری برای به زنجیر کشیدن اندیشه‌های ایرانی دانست.
یادداشت: رضا مصطفوی
