شجاعت و عقلانیت در اعلام علت سانحه هواپیمای تهران اوکراین
حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی اتفاقی دردناک بود که البته نمونه‌های مشابهی نیز در جهان داشته است اما در نمونه‌های مشابه معمولاً تاخیرهای چندین ماهه در اعلام دلیل اصلی آن سوانح مشاهده می‌شود.
این در حالی است که ایران در کمترین زمان ممکن به صورت شفاف و صادقانه علت سقوط این هواپیما را اعلام کرد. این کار از سوی مقامات ایران واکنش‌های مثبت بسیاری هم داشت.
نماینده پارلمان روسیه درباره پذیرش اشتباه از سوی ایران این موضوع را نشان‌دهنده عقلانیت و هوشمندی دانست.
دیمیتری نوویکوف، نماینده پارلمان روسیه در واکنش به سقوط هواپیمای اوکراینی گفت، ایران با پذیرش اشتباه در زمینه ساقط‌شدن هواپیمای اوکراینی از خود عقلانیت نشان داد.
کاساچف دیگر نماینده روسی نیز تاکید کرد با پذیرش ایران در اشتباه در زمینه ساقط شدن هواپیمای اوکراینی باید این رخداد پایان یابد.
اما بد نیست در ادامه برخی از موارد مشابه که براساس خطای انسانی رخ داده و موجب شده تا برخی هواپیماهای مسافری جهان ساقط شوند را بدانیم.
موارد مشابه سقوط پرواز اکراین کدام هستند؟
هواپیمای مالزیایی در سال۲۰۱۷ توسط روسیه در میانه جنگ اوکراین به اشتباه مورد اصابت موشک‌های روسی قرار گرفت و منجر به کشته شدن ۲۹۸نفر شد.
اما حدود 10سال پیش از آن هواپیمای بلاروس در سال۲۰۰۷ در سومالی مورد هدف قرار گرفت و ۱۱نفر کشته شدند.
سقوط پرواز روسی بر فرار دریای سیاه که از سرزمین‌های اشغالی به سمت روسیه در حال حرکت بود مورد دیگری بود که در سال۲۰۰۱ رخ داد.
در این سانحه اوکراین به اشتباه به این هواپیما شلیک کرد که در نتیجه ۷۸کشته به‌جا گذاشت. هواپیمای کره‌جنوبی هم در سال1983 توسط ارتش کشور شوروی سابق مورد هدف قرار گرفت که بر اثر آن 269نفر کشته شدند.
اما معروف‌ترین حادثه در این زمینه را باید شلیک ناو آمریکایی وینینس به هواپیمای ایرباس دانست. شلیک معروف ارتش آمریکا به ایرباس ایرانی در سال۱۹۸۸ و کشته‌شدن ۲۹۰هموطن ایرانی که البته برای تعمدی بودن آن، ده‌ها دلیل بیشتر است.
سامانه تور چیست؟ چرا هواپیمای اوکراین در هوا منفجر نشد؟
آنچه باعث شد هواپیمای اوکراینی پس از اصابت موشک در آسمان منفجر و متلاشی نشود، عمل‌کردن فیوز مجاورتی موشک شلیک شده به سمت آن و برخورد ترکش‌ها با بدنه هواپیماست.
براساس گزارشی که فارس منتشر کرده، یکی از مسائل مطرح شده پیرامون حادثه سرنگونی هواپیمای بوئینگ-۷۳۷ خطوط هواپیمایی اوکراینی، چرایی منفجر نشدن هواپیما در آسمان پس از اصابت موشک است که در ساعات و روزهای ابتدایی سانحه نیز از آن به‌عنوان یکی از دلایل رد هدف قرار گرفتن هواپیما یاد می‌شد.
سامانه‌ای که به وسیله آن هواپیمای اوکراینی هدف قرار گرفته، سامانه پدافند موشکی تور-ام۱ است که به وسیله موشک9M330 هواپیما را مورد اصابت قرار داده است.
تور-ام۱ سامانه پدافند موشکی ارتفاع پایین و متوسط ساخت روسیه است که برای مقابله با انواع اهداف هوایی و شامل هواپیما، بالگرد، مهمات و بمب‌های هدایت‌شونده، موشک‌های کروز و … طراحی و ساخته شده است.
این سامانه نمونه‌های مختلفی از موشک‌های پدافندی را با خود حمل می‌کند که موشک خریداری شده از سوی ایران، مدل9M330 است.
این موشک سوخت جامد 9/2 متر طول، 5/23سانتی‌متر قطر، ۱۶۵کیلوگرم وزن که 5/14 کیلوگرم آن مربوط به سرجنگی موشک است دارد که از این حیث، جزو موشک‌های کوچک پدافندی محسوب می‌شود.
موشک9M330 سرجنگی این موشک از نوع شدیدالانفجار ترکش شونده است که پس از اصابت به هدف در اثر انفجار اصلی قطعات ترکش را برای ایجاد خسارت در هدف پرتاب می‌کند، اما آنچه در هدف قرار گرفتن هواپیمای اوکراینی موجب آن شده تا این هواپیما در آسمان منفجر نشود و پس از ادامه از دست دادن ارتفاع در برخورد با زمین منفجر و متلاشی شود، فیوزهای مجاورتی این موشک است که در اغلب موشک‌های پدافندی جهان متداول است.
در حقیقت به علت آنکه در عملیات پدافند هوایی، اصابت دقیق یک هدف در آسمان ممکن است به هر دلیلی مقدور نباشد، روی موشک‌های پدافند هوایی سنسورهای مختلف اپتیکی تعبیه شده است تا در صورتی که حتی رد یا سایه هدف روی آن قرار بگیرد، موشک خودکشی کرده و با انفجار در آسمان موجب می‌شود تا ترکش‌های آن به هدف آسیب وارد کند.
به همین دلیل در جریان حادثه سرنگونی بوئینگ-۷۳۷ نیز موشک9M330 پیش از برخورد با هواپیما منفجر شده است و از آنجایی که جرم مواد منفجره موجود در سرجنگی این موشک نسبت به دیگر موشک‌های پدافندی کم بوده، منجر به متلاشی‌شدن هواپیما در آسمان نشده است.
منبع یادداشت : روزنامه صبح نو | شماره 863